მთავარი
კატეგორია
TV ლაივი მენიუ
Loading data...

ფინანსური კოეფიციენტები - რა უნდა ვიცოდეთ მათ შესახებ

62532dffe5dcf
ლუკა მიმინოშვილი
11.04.22 00:15
10973
წინა ბლოგში  ვისაუბრეთ ფინანსურ და ეკონომიკურ ქცევაზე, ასევე რამოდენიმე ფინანსურ კოეფიციენტზე და მათზე დაკვირვების საჭიროებაზე.

უკვე განხილული მაჩვენებლებია:

1. საბრუნავი კაპიტალი
2. სწრაფი ლიკვიდურობის კოეფიციენტი
3. მოგება აქციაზე
4. ფასისა და მოგების თანაფარდობა
5. ვალდებულების კაპიტალთან თანაფარდობა
6. უკუგება კაპიტალზე

დღევანდელ ბლოგში კი ვისაუბრებთ მაჩვენებლებზე რომელიც სტარტაპის ეტაპზე მყოფ კომპანიებს, ან სტარტაპზე მაფიქრალ ადამიანებს, კომპანიის საქმიანობის გასაანალიზებლად გამოადგებათ.

დღეს განვიხილავთ შემდეგ მაჩვენებლებს:

1. მარჟა (მარჟა ბიზნესში, ფინანსურ აღიცხვასა და ინვესტირებაში)
2. ფასნამატი (MarkUp)
3. ნულოვანი მოგების წერტილი

მარჟა

ცოდნამ, თუ როგორ გამოვთვალოთ მარჟა სხვადასხვა ბიზნეს სიტუაციებში, შეუძლია გაზარდოს ეფექტურობა და მომგებიანობა.
მარჟების გამოთვლა და ინტერპრეტაცია მნიშვნელოვანი უნარია, მან შეიძლება პირდაპირი გავლენა იქონიოს დღევანდელ და მომავალ ფინანსურ გადაწყვეტილებებზე. სიტყვა მარჟა ბიზნესში, ფინანსურ აღრიცხვასა და ინვესტიციაში განსხვავებულად აღიქმება.

მარჟა ბიზნესში

კომპანიის მოგების მარჟა არის ფართოდ გამოყენებული მომგებიანობის კოეფიციენტი და მისი მიზანია შეაფასოს რამდენად ეფექტურია კომპანია მოგების მიღებისას. აღნიშნული მნიშვნელოვანი ინსტრუმენტია ყველა მომგებიანი ორგანიზაციისთვის, რადგან მას მნიშვნელოვანი ინფორმაციის მოწოდება შეუძლია ორგანიზაციის შესაძლებლობის შესახებ. ინფორმაციისა რომელიც მათ დაეხმარებათ შეინარჩუნონ შედარებით დაბალი ხარჯები და უზრუნველყონ გაყიდვების ზრდა მაქსიმალური მოგების გენერირებისათვის.

ბიზნესში მარჟის დასადგენად გამოიყენება სამი ძირითადი ელემენტი:

შემოსავალი: ეს ტერმინი ეხება შემოსავალს, რომელსაც კომპანია იღებს თავისი საქონლისა და მომსახურების გაყიდვით.
გაყიდული საქონლის ღირებულება (ფართო გამოყენებაში გვხვდება თვითღირებულების სახელით): ეს არის ყველა ხარჯის ჯამი, რომელიც საჭიროა მოწოდებული საქონლისა და მომსახურების წარმოებისთვის, როგორიცაა მასალები და წარმოებასთან დაკავშირებული ხარჯი, მაგ: ხელფასი.
მთლიანი მოგება: ეს არის დარჩენილი შემოსავალი გაყიდული საქონლის ღირებულების სრულად დაფარვის შემდეგ.
ამ სამი ელემენტის გაცნობის შემდეგ, შეგიძლიათ განსაზღვროთ მარჟა, თუმცა ნუ დაგავიწყდებათ გადასაახადები.

ჩვენ შეგვიძლია გამოთვალოთ ბიზნესის საერთო მარჟა ან გამოვთვალოთ ის ცალკეული პროდუქტებისთვის. ეს უკანასკნელი ბიზნესს ეხმარება ყველაზე შემოსავლიანი ან ნაკლებ შემოსავლიანი საქონლისა თუ მომსახურების იდენტიფიცირებაში, ასევე გვაჩვენებს თუ რა ღირს თითოეულის ბაზრისათვის მიწოდება.

ბიზნესებს შეუძლიათ გამოიყენონ ეს ინფორმაცია გრძელვადიანი სტრატეგიების შექმნისას, რადგან ის მიუთითებს პროდუქტებზე, რომლებიც ყველაზე მეტად ეხმარება კომპანიის მოგებას და რომელიც ყველაზე მეტად ურტყავს მას, ეს ასევე ეხმარება ბიზნესის მფლობელებსა და მენეჯერებს გადაწყვიტონ, მომავალში თუ რა მიმართულებით უნდა იყოს ორიენტირებული კომპანიის რესურსები.

მარჟა ფინანსურ აღრიცხვაში

მარჟებს ოდნავ განსხვავებული მნიშვნელობა აქვს ბუღალტრულ და ფინანსურ ანგარიშგებაში, ისინი ეხება კომპანიის მოგებას სამი განსხვავებული მომენტისათვის, როგორც ეს გამოხატულია შემოსავლის ანგარიშგებაში.

შემოსავლის ანგარიშგება - ორგანიზაციის ყველა შემოსავლისა და ხარჯის ზოგადი წარმოდგენა.

ფინანსურ აღრიცხვაში მარჟის სამი გაანგარიშება:

მთლიანი მოგების მარჟა: ეს არის მთლიანი მოგება გაყოფილი წმინდა გაყიდვებზე. პროდუქტის მთლიანი მარჟის ან კომპანიის მთლიანი მთლიანი მარჟის ცოდნა ეხმარება ბიზნესის მფლობელს ან მენეჯერს იცოდეს, თუ რამდენი შემოსავალი ინახება მთლიანი მოგების სახით.

გამოითვლება:
(წმინდა გაყიდვები - გაყიდული საქონლის ღირებულება) / წმინდა გაყიდვები

საოპერაციო მოგების მარჟა: ეს არის საოპერაციო მოგება გაყოფილი წმინდა გაყიდვებზე. მთლიანი მოგების მარჟისგან განსხვავებით, საოპერაციო მოგების მარჟა ასევე ითვალისწინებს საოპერაციო ხარჯებს, რომლებიც არის სხვადასხვა ხარჯები, რომლებიც დაკავშირებულია კომპანიის ზოგად, ადმინისტრაციულ და გაყიდვების ფუნქციებთან, პლუს წარმოების ხარჯებთან.
გამოითვლება:

საოპერაციო მოგება / წმინდა გაყიდვები

წმინდა მოგების მარჟა: ეს არის წმინდა მოგება გაყოფილი წმინდა გაყიდვებზე. საოპერაციო მარჟისგან განსხვავებით, წმინდა მოგების მარჟა ასევე ამატებს გადასახადების და პროცენტების ხარჯებს. იმის გამო, რომ ეს მარჟა მოიცავს ორგანიზაციის ყველა შემოსავალსა და ხარჯს, ის, როგორც წესი, ყველაზე აქტუალურია და ორგანიზაციები იყენებენ მას როგორც კომპანიის, ასევე პროდუქტის მომგებიანობისა და მენეჯმენტის მუშაობის შესაფასებლად.
გამოითვლება:

(მთლიანი შემოსავალი - მთლიანი ხარჯები) / მთლიანი შემოსავალი

მარჟა ინვესტირებაში

აქციების ან სხვა სახის ფასიანი ქაღალდების ყიდვას, პირადი და ნასესხები სახსრების კომბინაციის გამოყენებით, ეწოდება ვაჭრობა (ყიდვა) მარჟაზე.

აღნიშნული საშუალებას აძლევს ინვესტორებს შეიძინონ იმაზე მეტი აქცია, ვიდრე ჩვეულებრივ შეძლებდნენ საკუთარი სახსრებით. ეს ქმნის ბერკეტს, გაზარდოთ ინვესტიციის პოტენციური ანაზღაურება და ეს ყველაფერი მოახდინოთ ვალის გამოყენებით.
აქვე მნიშვნელოვანია იცოდეთ რომ აღნიშნული ასევე ქმნის გაზრდილ რისკს, რადგან ინვესტორმა უნდა აანაზღაუროს ინვესტიციის შედეგად წარმოქმნილი ნებისმიერი ზარალი. ეს კი შესაძლოა არსებულ საკუთარ სახსრებზე მეტი იყოს.
მარჟაზე შესყიდვის მაღალი რისკის გათვალისწინებით, ეს არის ტაქტიკა, რომელსაც როგორც წესი მხოლოდ გამოცდილი ინვესტორები იყენებენ.

ფასნამატი

განსხვავებას პროდუქტის შესყიდულ ღირებულებასა და მის გასაყიდ ფასს შორის ეწოდება ფასნამატი და ასევე გამოიხატება პროცენტულად. მარჟები და ფასნამატი ურთიერთდაკავშირებულია და ორივე მნიშვნელოვანია იმ ფასის საპოვნელად, რომელიც არის როგორც კომპანიისთვის მომგებიანი, ასევე ხელმისაწვდომი მისი პოტენციური მომხმარებლებისთვის.

გაგიკვირდებათ და საქართველოში 1993 წლის ივლისიდან არსებობდა კანონი სახელწოდებით: „საქართველოს კანონი, ფასებისა და ფასწარმოქმნის საფუძვლების შესახებ“. სათაურიდანაც ჩანს რეგულირების საგანი რომ ფასები უნდა ყოფილიყო, თუმცა დროთა და სხვა გარემოებათა ცვლილებამ პარლამენტს აღნიშნულ კანონთან დაკავშირებით 2005 წლის 3 ივნისის ძალადაკარგულად გამოცხდების გადაწყვეტილება მიაღებინა. თითქოს აქ დასრულდა სახელმწიფოს როგორც აქტორის როლი ფასწარმოქმნის საკითხში, მაგრამ არც აქაა საქმე მარტივად.

სახელმწიფოს დღესაც შეუძლია ფასწარმოქმნაზე გავლენის მოხდენა, ამის საშუალება კი საგადასახადო წნეხი და რეგულირების მექანიზმებია.

ფასნამატი პროცენტულად გამოითვლება:

(ერთეულის სარეალიზაცია ღირებულებას - ერთეულის თვითღირებულება)/ერთეული თვითღირებულებაზე * 100

ფასწარმოქმნის პროცესში მნიშვნელოვანია თუ რომელ სექტორზე ვსაუბრობთ, თუმცა ძირითადი მიდგომა იდენტურია.
პროცესში მონაწილეობას იღებს შემდეგი ელემენტები:

• პროდუქტთან დაკავშირებული პირდაპირი ხარჯი
• ზედნადები ხარჯები ერთეულზე გაანგარიშებით
• საგადასახადო ხარჯები
• მისაღები მოგება

თუმცა არსებული ჩამონათვალის გარდა მნიშვნელოვანია:

• კონკურენტებისა და ბაზარზე არსებული ფასების ანალიზი
• ბაზარზე არსებული კომპანიების საწარმოო ხარჯების ანალიზი და წარმოების გაიაფების შესაძლებლობები
• სრული სადისტრიბუციო ხარჯი (ხარჯი პროდუქციის რეალიზებამდე)

ნულოვანი მოგების წერტილი

შემოსავლის მინიმალური მოცულობას ან გაყიდვების მინიმალურ რაოდენობას, რომელიც საჭიროა როგორც ფიქსირებული ასევე ცვლადი ხარჯების დასაფარად ქვია ნულოვანი მოგების წერტილი.

იმისათვის რომ გამოვთვალოთ პროდუქციის ის რაოდენობა, რომლის გაყიდვითაც მოვახერხებთ ყველა ხარჯის დაფარვას, ჯამური ხარჯები უნდა გავყოთ ერთეული პროდუქციის მიერ გენერირებულ მოგებაზე.

გამოითვლება:
სრული ხარჯი/ერთეული პროდუქტის მიერ გენერირებულ მოგებაზე

ზევით მოცემული მაჩვენებლებისა და ნულოვანი მოგების წერტილის პოვნა დაგეხმარებათ განსაზღვროთ პროდუქტის სწორი ფასი, ფასი რომლის შემდეგაც მოახერხებთ უზრუნველყოთ ყველა არსებული ვალდებულების დაფარვა, იქნება ეს სახელმწიფოს თუ კერძო სტრუქტურების მიმართ არსებული ვალდებულებები.

ეს დაგეხმარებათ განსაზღვროთ რეალურთან მაქსიმალურად მიახლოებული ხარჯი, რადგან ბიზნესის კეთების, მით უფრო სტარტაპის პროცესში არის შემთხვევები გადაჭარბებულად პოზიტიური მოლოდინებისა, მსგავსი ტიპის ანალიზი კი მომავალ საქმეზე მეტად რეალისტურად შეგვახედებს.

აღნიშნული კალკულაციების შემდეგ იცით თუ რა არის თქვენი გაყიდვების მიზანი, ამის ცოდნა კი გაგიმარტივებთ მიზნის მიღწევას.

ისევე როგორც ცხოვრებაში ასევე ბიზნესშიც მნიშვნელოვანია გრძნობები, თუმცა აღნიშნული კალკულაციების გარეშე საქმის დაწყება მართებული არ არის, გრძნობა და ემოცია არ უნდა იყოს ბიზნეს გადაწყვეტილების საფუძველი.
შემდეგ ბლოგში გაგაცნობთ ინფორმაციას ფინანსურ ანგარიშგებასა და მის მიზნებზე.