საქართველოს რკინიგზამ ლონდონის საფონდო ბირჟაზე, 7 წლიანი ვადით, წლიურ 4.00%-ში, 500 მილიონი აშშ დოლარის მოცულობის მწვანე ევროობლიგაციები განათავსა. აღნიშნული ტრანზაქციის განთავსების თანაწამყვანი აგენტები - თიბისი კაპიტალი, JP Morgan, Citi და Renaissance Capital იყვნენ.
Bm.ge ტრანზაქციის განთავსების დეტალებზე თიბისი კაპიტალის მმართველ დირექტორს - მერი ჩაჩანიძეს ესაუბრა.
- რამდენად მაღალი იყო ინვესტორთა მხრიდან ინტერესი საქართველოს რკინიგზის ახალ ევროობლიგაციასთან მიმართებით და რა იქნება ამ ფასიანი ქაღალდის კუპონის განაკვეთი?
ინტერესი ახალი ევრობონდების მიმართ უპრეცედენტოდ მაღალი იყო. ზოგადად, ნორმალურია, რომ ემისიაზე გადაჭარბებული მოთხოვნა დაფიქსირდეს და ხშირად მოთხოვნა მიწოდებას ორჯერ, ან სამჯერაც კი აჭარბებს. მაგალითად, საქართველოს მიერ აპრილში გამოშვებულ ევრობონდზე მოთხოვნა ოთხჯერ აჭარბებდა მიწოდებას. მიუხედავად ამისა, საქართველოს რკინიგზის ახალ ევრობონდებზე მოთხოვნამ მაინც ყოველგვარ მოლოდინს გადააჭარბა.
კომპანიის მმართველი გუნდის მიერ კვალიფიციურად ჩატარებული ვირტუალური როუდშოუს შემდეგ, რომელიც შედგებოდა გლობალ ინვესტორ ქოლისაგან და ინვესტორებთან ჯგუფური და ერთი-ერთზე შეხვედრებისაგან, მოგროვებული სავარაუდო მოთხოვნა უკვე აჭარბებდა ემისიის დაგეგმილ მოცულობას, რაც თავისთავად უკვე კარგის ნიშანი იყო.
როდესაც ტრანზაქცია გამოცხადდა, ინვესტორებისათვის თავდაპირველად შეთავაზებული იყო საპროცენტო განაკვეთის დიაპაზონი 4.875%-5.000%-ის ფარგლებში. რამდენიმე საათში ცხადი გახდა, რომ მოთხოვნა მატერიალურად გადააჭარბებდა მიწოდებას, შესაბამისად, საპროცენტო განაკვეთი რამდენიმეჯერ შემცირდა 4.500%, 4.125% და საბოლოოდ 4.00%-მდე. მოთხოვნის მაქსიმალური მოცულობა 4 მილიარდ აშშ დოლარზე მეტი იყო, რაც განსათავსებელი ობლიგაციების მოცულობას 8-ზე მეტჯერ აჭარბებდა.
რეალურად, ასეთი ძლიერი მოთხოვნის გამო იყო, რომ წინასწარ გამოცხადებულ ფასთან შედარებით, 1.00%-ით დაბალ განაკვეთში განთავსდა ობლიგაციები. როგორც წესი, თავდაპირველად გამოცხადებულ პროცენტსა და საბოლოო განაკვეთს შორის ამხელა სხვაობა არ არის ხოლმე და 0.25%-0.50%-ს არ სცდება, მაგრამ დაფიქსირებულმა მოთხოვნამ ემიტენტს საშუალება მისცა ტრანზაქციის ფასი მაქსიმალურად შეემცირებინა. საბოლოოდ ობლიგაციების საპროცენტო განაკვეთი წლიური 4.00%-ით განისაზღვრა.
- შეიძინეს თუ არა საქართველოს რკინიგზის ევროობლიგაციები საერთაშორისო საფინანსო ინსტიტუტებმა?
საქართველოს რკინიგზის ევროობლიგაციების შეძენაში 2 საერთაშორისო ფინანსური ინსტიტუტი, EBRD და ADB მონაწილეობდა. მათი მონაწილეობა ტრანზაქციის წარმატებით დასახურად ძალიან მნიშვნელოვანი იყო, რამდენადაც ობლიგაციების ნაწილის მათ მიერ შეძენა დანარჩენ ინვესტორებზე გასაყიდ თანხას საგრძნობლად ამცირებდა.
როგორც ცნობილია საქართველოს რკინიგზის მიერ 2012 წელს გამოშვებული $500-მილიონიანი ევროობლიგაციების დაფარვის თარიღი 2022 წელი იყო. თუ შეგიძლიათ გვითხრათ, რატომ გადაწყდა ამ ფასიანი ქაღალდის წინმსწრებად, ერთი წლით ადრე რეფინანსირება?
არსებული ფასიანი ქაღალდების გამოსყიდვის თარიღი 2022 წლის 11 ივლისი იყო, თუმცა კომპანიამ გადაწყვიტა ფასიანი ქაღალდები 1 წლით ადრე გამოესყიდა. ამის ძირითადი მიზეზი ის იყო, რომ ევროობლიგაციების გადახდის თარიღის მოახლოებასთან ერთად, კომპანია რეფინანსირების რისკის წინაშე არ დამდგარიყო, რაც მის საკრედიტო რეიტინგზე ნეგატიურად იმოქმედებდა. ამას გარდა კომპანიის მენეჯმენტმა ძალიან ჭკვიანურად გათვალა და მაქსიმალურად ეფექტურად გამოიყენა გლობალურ ბაზრებზე ძალიან კარგი მდგომარეობა. დღესდღეობით საპროცენტო განაკვეთები ძალიან დაბალი და მსოფლიოში ბანკებში ჭარბი ლიკვიდობაა. გარანტია იმის რომ ბაზარზე ანალოგიურად კარგი მდგომარეობა იქნება მომავალ წელს, არავის აქვს, ამიტომ ძალიან სწორი გადაწყვეტილება იყო ბონდის ვადაზე ადრე გამოსყიდვა და 2021-ში რეფინანსირება
გარდა ამისა, ახალი ფასიანი ქაღალდების კუპონი არსებული ევრობონდების განაკვეთთან შედარებით მატერიალურად ნაკლებია, რაც კომპანიას საპროცენტო ხარჯის შემცირების საშუალებას მისცემს.
- ევრობონდების რეფინანსირების გარდა, გეგმავს თუ არა საქართველოს რკინიგზა მოზიდული თანხის ნაწილობრივ სხვა პროექტებზე დახარჯვას? თუ ის სრულად რეფინანსირებისთვის არის განკუთვნილი?
ახალი ევროობლიგაციების ემისიის შედეგად მოზიდული სახსრები 500 მილიონ აშშ დოლარს შეადგენს, რაც ზუსტად უდრის დასაფარი ევროობლიგაციების მოცულობას. თუმცა, გასათვალისწინებელია, რომ ახალი ევროობლიგაციები დაკლასიფიცირდა როგორც მწვანე ფასიანი ქაღალდები, რაც ნიშნავს, რომ კომპანიამ მომდევნო 3 წლის განმავლობაში შესაბამისი მიზნობრიობით უნდა დახარჯოს მოზიდული სახსრების ექვივალენტი თანხა. აღნიშნული მიზნობრიობით დახარჯულ თანხად ჩაითვლება ემისიამდე ბოლო 3 წლის განმავლობაში შესაბამისი მიზნობრიობით დახარჯული თანხებიც.
აღნიშნულთან დაკავშირებით მეტი ინფორმაციის მოძიება შეიძლება კომპანიის ვებ გვერდზე, სადაც გამოქვეყნებულია მწვანე ობლიგაციების ჩარჩო დოკუმენტი და მწვანე ობლიგაციების ჩარჩო დოკუმენტის ანგარიში.
- რამდენი ხნის განმავლობაში მუშაობდით საქართველოს რკინიგზასთან ერთად ევრობონდების ემისიის პროცესის მომზადებისთვის?
საქართველოს რკინიგზასთან მუშაობა ემისიასთან დაკავშირებით რამდენიმე თვის წინ დაიწყო, როდესაც კომპანიასთან ერთად ვმუშაობდით ახალი ემისიის და არსებული ევრობოობლიგაციების რეფინანსირების ოპტიმალურ სტრუქტურაზე. უშუალოდ ემისიაზე აქტიური მუშაობა მარტის დასაწყისში დავიწყეთ.
- 2021 წელს საქართველოდან საერთაშორისო ბაზარზე უკვე $1 მილიარდი დოლარის ევრობონდები განთავსდა. როგორ შეაფასებდით ინვესტორთა ინტერესს ამ ფასიანი ქაღალდების მიმართ?
ფაქტია, რომ ქართული ევროობლიგაციები ინვესტორების მხრიდან ძალიან დიდ ყურადღებას იმსახურებს. როგორც ზემოთ აღვნიშნეთ, საქართველოს მიერ გამოშვებული ფასიანი ქაღალდებზე დაფიქსირებული მოთხოვნა 4-ჯერ აჭარბებდა მიწოდებას, საქართველოს რკინიგზის შემთხვევაში კი მოთხოვნა მიწოდებაზე რვაჯერ მეტი იყო.
ორივე შემთხვევაში, ემიტენტებისთვის ისტორიულად ყველაზე დაბალი კუპონი დაფიქსირდა. საქართველოს შემთხვევაში ეს 2.600% იყო, საქართველოს რკინიგზის შემთხვევაში კი, 4.000%.
მიუხედავად ასეთი დაბალი კუპონისა, ორივე ევროობლიგაცია 1-1.5%-იანი პრემიუმით ივაჭრება მეორად ბაზარზე, რაც კიდევ ერთხელ უსვამს ხაზს ინვესტორების რწმენას ქართულ ფასიან ქაღალდებში.
- მონაწილეობს თუ არა ამჟამად "თიბისი კაპიტალი" ობლიგაციების გამოშვების სხვა პროექტებშიც?
ამჟამად პარალელურად რამდენიმე ტრანზაქციაზე ვმუშაობთ. მიმდინარე წელს უკვე დავხურეთ ზემოთხსენებული ორი ევროობლიგაციის ტრანზაქცია და განვათავსეთ FMO-ს 34 მილიონი ლარის ადგილობრივი ობლიგაციები კერძო განთავსების გზით.
გარდა ამისა, ვმუშაობთ ლარის ორ საჯარო განთავსებაზე, რომლიდანაც ერთ-ერთი აგვისტოში დაიხურება, მეორესთან დაკავშირებით კი ჩართულ მხარეებთან მოლაპარაკებები მიმდინარეობს.
ასევე, ვმუშაობთ დოლარის ობლიგაციების რამდენიმე ადგილობრივ ტრანზაქციაზე, რომლებიც შესაძლოა კერძო, ან საჯარო განთავსების ფორმით იქნას გამოშვებული.
