Pamuk üretiminde dünyanın önde gelen ilk 8 ülkesi arasında yer alan Özbekistan'da geçen ay hasat sona ererken, bu yılki hasatta 3,1 milyon ton pamuk toplandı.
Her yıl 1 milyon hektara yakın alanda pamuk ekilen ülkede, üretilen yaklaşık 3 milyon ton pamuktan, ortalama 1-1,1 milyon ton pamuk lifi elde ediliyor.
Eski Sovyetler Birliği döneminde pamuk deposu olarak bilinen ve yıllık 6 milyon tona yakın pamuk üretilen Özbekistan'da, 1991'de bağımsızlığın kazanılmasının ardından tekstil sektörünün geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatıldı.
Bağımsızlığın ilk yıllarında ürettiği pamuğun büyük bir kısmını yurt dışına ihraç ederek öne çıkan Özbekistan, uzun yıllar boyunca dünyanın en önemli pamuk üreticisi ve ihracatçısı ülkeler arasında yer aldı.
Sektörel fuarlar düzenleniyor
Ülkede üretilen pamuk lifinin yurt dışına satılması için her yıl fuar düzenlenirken, bu fuarlarda tüccarlarla hükümet arasında 600-700 bin ton pamuk lifinin satımına ilişkin anlaşmalar da imzalandı. Pamuk lifinin kalan kısmı ise ülkedeki fabrikalarda işleniyor.
Tarım sektöründe en önemli ürünlerin başında yer alan pamuk, bağımsızlığın ilk yıllarından itibaren ülkeye döviz getiren esas ürün olarak öne çıkarken, 2006'da pamuk lifi ihracatı ülkenin toplam ihracatının yüzde 17'sini oluşturdu.
Hükümet son yıllarda ülkede tekstil sektörünün geliştirilmesine yönelik adımlar atarken yurt dışına satılan pamuk lifinin hacmi ise azaldı.
Özbek hükümeti, 2020 yılından itibaren üretilen pamuğun yurt dışına ihracatını tamamen yasaklama kararı aldı. Bu uygulama ile üretilen pamuğun tamamının ülkedeki fabrikalarda işlenmesini amaçlanırken yeni kurulacak tekstil işletmelerini desteklemek amacıyla bir dizi imtiyaz ve muafiyetler tanındı. Devamında ise çok sayıda iplik ve tekstil işletmesi devreye alındı.
2016 yılında ülke genelinde binden fazla tekstil işletmesi bulunurken Ocak 2024 itibarıyla 570 bin kişiye istihdam sağlayan tekstil sektöründeki işletme sayısı 6 bini aşmış durumda.
2030'da tekstil ürünleri ihracatının 8 milyar dolara çıkarılması hedefleniyor
Özbek hükümeti, son yıllarda ülkede tekstil sektörünün geliştirilmesini öngören yatırım programını kabul ederken 2017-2021 döneminde tekstil sektöründe maliyeti 3 milyar doları bulan 140 yatırım projesine imza atıldı.
2016'da yaklaşık 2 milyar dolar olan tekstil ürünleri üretimi, 2023'te 8,2 milyar dolara ulaştı. Böylece, son 7 yılda üretim 4,2 kat arttı.
Tekstil ürünleri üretiminin artmasıyla bu ürünlerin ihracat hacmi de belirgin ölçüde arttı. 2016'da 899 milyon dolar olan tekstil ürünleri ihracatı 7 yılda 3,4 kat artarak 2023'te 3,1 milyar dolara ulaştı.
Geçen yıl Özbekistan, dünyanın 83 ülkesine 700 çeşit tekstil ürünü ihraç etti. Sektör, ülkenin 2023 ihracatının yüzde 12,5'ini oluşturdu.
2023'te ihraç edilen tekstil ürünlerinin 1 milyar 252 milyon dolarını hazır triko ve konfeksiyon ürünleri oluştururken, bu dönemde 307 milyon 700 bin dolarlık örme kumaş, 176 milyon 500 bin dolarlık nakışlı kumaş, 56 milyon 200 bin dolarlık çorap ürünlerinin ihracı dikkati çekti.
Geçen yıl Özbekistan'ın en fazla iplik ve tekstil ürünü ihraç ettiği ülkeler arasında Rusya ilk sırada yer aldı. Rusya’nın ardından Kırgızistan, Çin ve Türkiye geldi. Özbekistan, Türkiye’ye en çok pamuk ipliği sattı.
Özbek hükümet 2024-2030 yıllarında tekstil sektöründe 5 milyar dolarlık yatırım projelerine imza atmayı planlarken 2023'te 3,1 milyar dolar olan tekstil ürünleri ihracatını 2030’a kadar 8 milyar dolara çıkarmayı öngörüyor.
"Özbekistan, Avrasya bölgesinin tekstil devi olma yolunda ilerliyor"
Özbek ekonomi uzmanı Uluğbek Yakubov, AA muhabirine yaptığı açıklamada, "Özbekistan, son yıllarda tekstil sektöründe gerçekleştirdiği yatırımlarla Avrasya bölgesinin tekstil devi olma yolunda ilerliyor" dedi.
Yakubov, ülkede büyük miktarda pamuğun üretilmesinin Özbekistan'ın dünyanın önemli tekstil ülkeleri arasında yer alması için önemli rol oynayacağını ifade ederken, hükümetin son yıllarda tekstil sektöründe gerçekleştirdiği atılımların tekstilin yakın yıllarda ülke ekonomisinin önemli sektörleri arasında yer almasında etkili olabileceğini vurguladı.
Zorla çalıştırma ve çocuk işçiliği nedeniyle 2010'da Özbek pamuğuna karşı başlatılan uluslararası boykotun 2022'de ortadan kaldırılmasının ülkede tekstil sektörünün daha da gelişmesine önemli bir ivme kazandırdığını hatırlatan Yakubov, Özbekistan'ın belirli ürünleri Avrupa Birliği'ne gümrüksüz ihracatını sağlayan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi (GSP Plus) statüsü süresinin 31 Aralık 2027’ye kadar uzatılmasının tekstil sektörünü yabancı yatırımcılar için de cazip kıldığını aktardı.
Yakubov, "Dünyanın önde gelen pamuk üretici ülkeleri arasında yer alan Özbekistan, tekstil sektöründeki mevcut potansiyeliyle yakın yıllarda dünyanın en önemli tekstil ülkeleri arasındaki yerini alacaktır" yorumunu yaptı.
