გარიგების მოცულობა 3.2 მილიარდ დოლარს შეადგენს და ის Credit Suisse-ის აქტივებს, პორტფელსა და ვალდებულებებს მოიცავს. ამ ორი კომპანიის შერწყმის შედეგად, შვეიცარია ერთ გიგანტურ საბანკო ორგანიზაციას მიიღებს, რომლის აქტივების მოცულობა 2 ტრილიონ დოლარ მიაღწევს.
სანამ UBS-ის მომავალზე ვისაუბრებდეთ, უნდა გავიხსენოთ, თუ რამ მიიყვანა Credit Suisse-ი ფაქტობრივ კოლაფსამდე. 166-წლიანი ისტორიის მქონე ბანკის კრახი არაერთი მიზეზითაა განპირობებული, თუმცა მათ შორის ყველაზე მნიშვნელოვანი თავად Credit Suisse-ის მენეჯმენტს და სამოქმედო სტრატეგიას უკავშირდება.
რეალურად, Credit Suisse-ის პრობლემები სათავეს საუკუნის დასაწყისიდანვე იღებს, წლების განმავლობაში შვეიცარიული ბანკი არაერთ საერთაშორისო სკანდალში იყო გახვეული, იქნებოდა ეს ფულის გათეთრების შემთხვევები, მოსყიდვები, რეგულაციების უხეში დარღვევები თუ კლიენტების აქტივების არასათანადოდ განკარგვის შემთხვევები.
Credit Suisse-მა ზეობის მწვერვალს 2007 წელს მიაღწია, როდესაც საფონდო ბირჟაზე ბანკის საბაზრო კაპიტალიზაცია 88 მილიარდ დოლარამდე გაიზარდა, თუმცა 2008 წლის ფინანსური კრიზისის შემდეგ Credit Suisse-ის დაღმასვლის ისტორია იწყება, რომელმაც წელს კულმინაციურ წერტილს მიაღწია, რასაც ყველაზე კარგად მისი $3.2-მილიარდიანი კაპიტალიზაცია გამოხატავს, რაც ვარდნის 97%-იანი მაჩვენებელია.
გარდა ფინანსური ზარალისა, Credit Suisse-ის წინააღმდეგ არაერთ ქვეყანაში დაიწყო გამოძიება, რომელთაგან რამდენიმე დღემდეც კი გრძელდება. 2008 წლის კრიზისს მალევე მოჰყვა ბაზელის კონვენციის მიერ ახალი საერთაშორისო მარეგულირებელი ჩარჩოს შექმნა, რომელმაც ყველა მსხვილს საინვესტიციო ბანკს მნიშვნელოვნად გაურთულა საქმიანობა, განსაკუთრებით კი Credit Suisse-ს, რომელიც ათწლეულების განმავლობაში არაერთხელ ყოფილა უკანონობის ზღვარს მიღმა.
2022 წელს ბანკი ახალი გამოწვევის წინაშე აღმოჩნდა, რაც მსოფლიოს მასშტაბით მკვეთრად გამკაცრებული მონეტარული პოლიტიკითა და გაზრდილი საპროცენტო განაკვეთებით იყო განპირობებული.
პანდემიის დასაძლევად, ამერიკის შეერთებული შტატების ფედერალურმა რეზერვმა და ევროპის ცენტრალურმა ბანკმა რეფინანსირების განაკვეთების პრაქტიკულად განულების გადაწყვეტილება მიიღეს. იაფ ფულზე წვდომამ კი სესხებზე მოთხოვნის ზრდას და ვენჩერული კაპიტალის გააქტიურებას შეუწყო ხელი. უპრეცედენტოდ მსუბუქმა მონეტარულმა პოლიტიკამ კი, თავის მხრივ, ინფლაციის დონის ზრდა გამოიწვია. მოგეხსენებათ, ცენტრალური ბანკების მთავარი ამოცანა ფასების სტაბილურობის უზრუნველყოფაა, ინფლაცია კი მთავარი მტერია, რომლის წინააღმდეგაც ცენტრალური ბანკები მონეტარული პოლიტიკით იბრძვიან.
რეკორდულად მაღალი ინფლაციის დასაძლევად მსოფლიოს მასშტაბით საპროცენტო განაკვეთები არნახული ტემპით გაიზარდა, მაგალითად, FED-მა განაკვეთი 5%-მდე გაზარდა; ევროპისა და ინგლისის ცენტრალურმა ბანკებმაც ანალოგიური გადაწყვეტილება მიიღეს.
კომერციული თუ საინვესტიციო ბანკებისთვის ყველაზე მტკივნეული სწორედ ასეთი მკვეთრი ცვლილებებია, რასთანაც ადაპტაციას გარკვეული დრო სჭირდება, ინფლაციასთან შეუპოვრად მებრძოლ FED-ს კი საბანკო სექტორისთვის ამოსუნთქვის საშუალება თითქმის ორი წელის განმავლობაში არ მიუცია, ამ ყველაფერმა კი იმ მძიმე რეალობამდე მიგვიყვანა, რომელსაც ახლა ვხედავთ. იაფიდან ძალიან ძვირ ფულზე სწრაფად გადასვლამ არასათანადოდ მომზადებული ბანკები, მათ შორის, Credit Suisse-იც კოლაფსამდე მიიყვანა.
2022 წელი Credit Suisse-მა $8-მილიარდიანი ზარალით დაასრულა, რაც გაუარესებული საოპერაციო შემოსავლებით და კომპანიის ახალი მენეჯმენტის „რადიკალური რესტრუქტურიზაციის“ სტრატეგიით იყო განპირობებული. საქმე ისაა, რომ გასულ წელს კომპანიას სათავეში ახალი აღმასრულებელი დირექტორი, ულრიხ კორნერი ჩაუდგა, რომელიც გეგმავდა, რომ შვეიცარიული ბანკის ძირითადი პროფილი შეეცვალა.
რესტრუქტურიზაციის სტრატეგიის ფარგლებში, კომპანიამ არაერთი სასამართლო დავის დასრულების გადაწყვეტილება მიიღო, რის გამოც Credit Suisse-ს $1 მილიარდამდე ჯარიმების გადახდა დაეკისრა. გარდა ამისა, Credit Suisse-მა აშშ-ში აქტივების მართვის დეპარტამენტის გაყიდვის და ქვეყნის ბაზრიდან გასვლას გადაწყვეტილებაც მიიღო.
კორნერის განმარტებით, Credit Suisse-ის საინვესტიციო პორტფელში მაქსიმალურად უნდა შემცირებულიყო მაღალრისკიანი აქტივებისა და კრედიტების რაოდენობა, გარდა ამისა, ძირითად ბანკს უნდა გამოყოფოდა დამოუკიდებელი საინვესტიციო ბანკი, რომლის სახელწოდება CS First Boston იქნებოდა და ის საფონდო ბირჟაზე ცალკე დაილისტებოდა.
რესტრუქტურიზაციის სტრატეგია ინვესტორებმა და კლიენტებმა ნეგატიურად მიიღეს, რაზეც არაერთი ფაქტორი მიუთითებს. ნახევარ წელიწადში კლიენტებმა Credit Suisse-დან თითქმის 100 მილიარდი დოლარის აქტივები გაიტანეს და ანგარიშების მნიშვნელოვანი ნაწილი სამუდამოდ დახურეს.
გარდა ამისა, კომპანიის უმსხვილესმა ინვესტორმა Harris Associates Capital-მა კომპანიის 10%-იანი წილი სრულად გაყიდა. ფონდის წარმომადგენლობის განმარტებით, გაზრდილი განაკვეთების ფონზე, დასავლური საფინანსო ორგანიზაციები და კომერციული ბანკები რეკორდული მოგების გენერირებას ახერხებენ, Credit Suisse-ი კი ზარალზე გადის, რაც კომპანიაში ინვესტიციის შენარჩუნებას არარაციონალურ ქმედებად აქცევს.
ვითარება განსაკუთრებით გაამწვავა საუდის არაბეთის საინვესტიციო ფონდმა, რომელმაც განაცხადა, რომ ის Credit Suisse-ს დამატებითი კაპიტალით არ დაეხმარებოდა და ბანკს თავად მოუწევდა ფინანსურ პრობლემებთან გამკლავება.
ამ ყველაფრის ფონზე, Credit Suisse-ი ლიკვიდობის კრიზისისა და გაკოტრების ზღვარზე აღმოჩნდა, ფინანსური კრიზისის თავიდან ასარიდებლად და მსხვილი ბანკის გადასარჩენად კი შვეიცარიის ცენტრალურმა ბანკმა $54-მილიარდიანი შეღავათიანი სესხიც გამოყო, თუმცა Credit Suisse-ის გადასარჩენად ესეც ვერ აღმოჩნდა საკმარისი.
ნდობადაკარგული და რეპუტაციაშელახული ბანკის გადარჩენა თითქმის შეუძლებელი იყო, ამიტომაც ქვეყნის მთავრობა იძულებული გახდა, დახმარების თხოვნით UBS-ისთვის მიემართა. სავარაუდოდ, ზემოაღნიშნულ 3.2 მილიარდ დოლარს თავად შვეიცარიის მთავრობა გადაიხდის, რადგან გარიგების წარმატებით დასრულების მიზნით, ცენტრალური ბანკი UBS-ზე $108-მილიარდიან სესხს გასცემს, თანხა კი Credit Suisse-ის ვალდებულებების დაფარვას და ახალი ბანკის რესტრუქტურიზაციას უნდა მოხმარდეს.
გარდა იმისა, რომ შვეიცარიის საბანკო-საფინანსო სისტემა რთული ვითარებაშია, ქვეყანაში კიდევ ერთი პრობლემა ჩნდება, რომელიც UBS-ისა და Credit Suisse-ის შერწყმის შედეგად წარმოქმნილი ახალი კომპანია იქნება, რომლის კონტროლ ქვეშ არსებული აქტივების მოცულობა ქვეყნის ეკონომიკაზე ორჯერ დიდი იქნება, რაც იმას ნიშნავს, რომ საჭიროების შემთხვევაში, ახალი ბანკის გადარჩენას ვეღარც შვეიცარიის მთავრობა შეძლებს, ქვეყანა კი ნამდვილი ფინანსური არმაგედონის წინაშე აღმოჩნდება.
ექსპერტების შეფასებით, ამ ბანკების შერწყმა ქვეყნის ბაზარზე აბსოლუტური მონოპოლიის შექმნას გამოიწვევს, რომლის გამართულად ფუნქციონირებაზე შვეიცარიის მომავალი პირდაპირ იქნება დამოკიდებული, ისევე როგორც ეს Aramco-სა და საუდის არაბეთის შემთხვევაშია.
საქართველოს ბანკის" მობილბანკით 6000-მდე ისეთი ცნობილი კომპანიის აქციონერი შეგიძლია გახდე, როგორიცაა: Apple, Microsoft, Amazon, Tesla, Berskhire Hathaway, Meta, Twitter და სხვა. დაიწყე ინვესტირება ნებისმიერი თანხით.
