ახალი პოლიტიკური მოძრაობა „მომავლის საქართველო“ პოლიტიკურ არენაზე ახალი იდეებით გამოჩნდა. პოლიტიკური მოძრაობის დამფუძნებელს თენგიზ ტყეშელაშვილს საკმაოდ დიდი გამოცდილება და ქვეყნის მოწყობის გამორჩეული ხედვა აქვს.
როგორც თავად ამბობს, ამ ხედვის ჩამოყალიბებაში გამოცდილებამ და საერთაშორისო განათლებამ შეუწყო ხელი.
მის ბიოგრაფიულ აქტივშია მოზბახის პროფესიული აკადემია, მსოფლიოს წამყვანი ბიზნეს სკოლის INSEAD-ს სამაგისტრო კურსი, CFA ინსტიტუტის სერტიფიკატი. პროფესიით ეკონომისტი 20 წლის განმავლობაში მოღვაწეობდა როგორც საფინანსო - საინვესტიციო, ასევე ტექნოლოგიურ და გაყიდვების სფეროში, სადაც მართავდა 1 მილიარდ აშშ დოლარის საინვესტიციო პორტფელს, SpeedInvest / ავსტრიის კერძო საინვესტიციო ჯგუფი (ავსტრია). მის სახელთან არის დაკავშირებული საქართველოში სავალუტო ბაზრების განვითარება, კომპანიების გაკოტრებისგან გადარჩენის და რეორგანიზაციის პირველი სისტემის და პრინციპების შექმნა-ჩამოყალიბება, რაც შემდგომში საფუძვლად დაედო სპეციალური კანონმდებლობის შექმნას.
თენგიზ ტყეშელაშვილი ამბობს, რომ ძირეული ცვლილებების დროა. გვიზიარებს საკუთარ ხედვას როგორც - საკონსტიტუციო მოწყობის, ასევე ეკონომიკური განვითარების მიმართულებით.
- დღევანდელი მოვლენები რომ შევაფასოთ, რამ განაპირობა „ქართული ოცნების“ არამზაობა პროპორციულ საარჩევნო სისტემაზე გადასვლასთან დაკავშირებით?
- ეს, ბევრ სხვა მნიშვნელოვან საკითხთან ერთად, იმაზეც მეტყველებს, რომ ბიზნესმენები არ უნდა იყვნენ ხელისუფლებაში. ისინი როგორც წესი მიდრეკილნი არიან ვიწრო ინტერესების გატარებისკენ საკუთარი მოგების მიზნით. ბიზნეს გარემოში ეს მუშაობს, მაგრამ სახელმწიფო მოწყობისას და მართვისას თვისობრივად ეწინააღმდეგება საზოგადო დაკვეთას. ბიძინა ივანიშვილმა პროტესტების კვალობაზე ერთგვარად ხალხს მიუგდო კიდევ ერთი შეპირება (რომლის აღსრულების მოლოდინიც შესაძლოა თავიდანვე არ ჰქონდა), დაამშვიდა ხალხი და პროპორციულ არჩევნებზე გადასვლა დააანონსა. მოგვიანებით გადათვალა და აღმოაჩინა, რომ ეს მისთვის შესაძლოა რისკიანი ყოფილიყო. გააუქმა თავისი გადაწყვეტილება, პარლამენტში დადგა სპექტაკლი. ვიწრო ინტერესების გამო, ის იძულებულია კიდევ 4 წელი თავი როგორმე გაიტანოს, შემდეგ კი, როცა გამარჯვებისთვის მზად იქნება გადავა პროპორციულ არჩევნებზე.
- პროპორციულ საარჩევნო სისტემას ყველა აფასებს როგორც პროგრესულ ნაბიჯს, თქვენ რა რისკებს ხედავთ?
- ახლა რომ პროპორციული სისტემა ამოქმედებულიყო ეს იქნებოდა ქვეყნისა და მისი მოსახლეობისთვის ცალსახად მომგებიანი, წააგებდა ბიძინა ივანიშვილი და ის სააპარატო ელიტა, მაჟორიტარები, რომელიც 30 წელია თავზე გვაზის. ახალი სისტემა პარლამენტში მოხვედრას ბევრ პარტიას აძლევდა შანსს, საზოგადოების ინტერესი უფრო კარგად იქნებოდა წარმოდგენილი და თამაშის ახალი წესებიც დამკვიდრდებოდა, პოლიტიკური სპექტრი გაიზრდებოდა, ფარული გარიგებების უფრო ნაკლები შანსი მიეცემოდათ და პარლამენტი უფრო პროფესიონალური გახდებოდა, სწორედ ამის გათვალისწინებით გადაიდო პროპორციულ არჩევნებზე გადასვლა.
რაც შეეხება საფრთხეებს, პროპორციული სისტემა ასევე იძლევა სატელიტური ძალების მობილიზაციის საშუალებას როდესაც ხელოვნურად ხდება ძირითადი იდეის გადაფუთვა განსხვავებული ვარიაციებით (მაგალითად რაც ხდება ახლა თითქოს აჯანყებული დეპუტატების ირგვლივ), მაგრამ საბოლოოდ მიზნად ისახავს თავისი აქტივის გაყვანას პარლამენტში და მათზე კვაზი-კოალიციური მართვის დაფუძნებას. გაიყვანენ ე.წ. "გუნდს" 43, 44, 45, 47 ნომრებით, მორიგდებიან და საბოლოოდ ხალხს დარჩება მშრალი ნაშთით 41. პროპორციულ სისტემაზე გადასვლის შემთხვევაში, თუკი მას მომავალში არ დაუპირისპირებ კონტროლის და ბალანსის ბერკეტებს, შესაძლოა ჩამყაყდეს და ისევ გახდეს კერძო ინტერესების სამსახურში.
- თქვენი ხედვა როგორია საკონსტიტუციო მოწყობასთან დაკავშირებით?
- ნებისმიერი რეჟიმი შევარდნაძიდან დაწყებული ივანიშვილით დამთავრებული, კონსტიტუციას საკუთარ ვიწრო პარტიულ ინტერესებს არგებდა, იქ წერენ რა უნდათ მათ, როგორ უფრო მარტივად გააკეთებენ ბიზნესს, როგორ ვერ შეეწინააღმდეგება ხალხი, რომელი და როგორი კანონი იქნება მათთვის მისაღები... ამიტომაც საკანონმდებლო ორგანო უნდა დაიყოს ორად, იყოს ორპალატიანი სისტემა და უნდა იყოს შესაძლებელი ხელისუფლების დაბალანსება. პოლიტიკოსის გადაწყვეტილებები პარლამენტში მეორე პალატამ უნდა დაამტკიცოს, როგორც ინგლისში იტყვიან ჩვეულებრივმა ადამიანმა (common man) უნდა მიიღოს მონაწილეობა კანონების შექმნაში. ახლა კანონებს ქმნიან მხოლოდ და მხოლოდ ბიზნესმენები და თუ არ მიაღებინებენ მონაწილეობას ისინი ბრაზდებიან და ვითომდა ოპოზიციაში გადადიან, როგორც ეს ნათლად ჩანს. საზოგადო ინტერესი ბიზნესი არ გახლავთ მიუხედავად იმისა რომ ბევრს პირიქით გონია. სისტემა ადვილად შეიძლება შეიქმნას, სადაც ჩვეულებრივი ადამიანი იღებს მონაწილეობას, შედეგად კანონებიც კი იქნება საყოველთაო და სახალხო, ხალხზე ორიენტირებული.
- გასათვალისწინებელია ის ტრადიციებიც, რაც ამა თუ იმ ქვეყანას გააჩნია. რამდენად შეიძლება საქართველოში იყოს მზაობა 2-პალატიან მოწყობასთან დაკავშირებით?
- გეთანხმებით, რთული საკითხია, რადგან ჩვენ არასოდეს გვქონია უცვლელი კონსტიტუცია. ყველა მთავრობას მათთვის სასურველი ცვლილებები შეჰქონდა. შესაბამისად, ტრადიცია არ გვაქვს. ჩვენ ვთავაზობთ ქართველ ხალხს, თავადვე აიღოს ხელში მართვის სადავეები, დაიბრუნოს ძალაუფლება რომელიც ახლა არის კონცენტრირებული 2-3%-ის ხელში, ეს ის ხალხია, რომლებიც ფაქტობრივად არ იცვლებიან... რა თქმა უნდა ხალხს არ მოვუწოდებ რევოლუციისკენ, ჩემი აზრით, მთავარია რევოლუცია მოხდეს ჩვენს თავებში. "კონსტიტუცია" უბრალო სიტყვა არ არის - ქართველი ხალხისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანია სწორედ ისეთი დოკუმენტის მიღება რომელიც ისევ მათ დღევანდელ და მომავალ ინტერესებს დაიცავს. ამ სიტყვის ირგვლივ ყალიბდება თამაშის წესები ქვეყანაში. ამ თამაშის წესებს აუცილებლად უნდა მივაყოლოთ გამართული ეკონომიკური პოლიტიკა და ახალი პოლიტიკური ხედვები.
- როგორ ფიქრობთ რით არის ქვეყანაში განპირობებული მწვავე ეკონომიკური მდგომარეობა და სად ხედავთ გამოსავალს?
- შევადაროთ საქართველო ბალტიისპირეთის ქვეყნებს - როგორ განვითარდა ესტონეთი, ლატვია, ლიტვა და როგორ განვითარდა საქართველო საბჭოთა კავშირის შემდეგ. რადიკალური სხვაობაა. ჩვენთან აქტივები პრივატიზაციის შედეგად ჩაიგდო ძალიან ცოტა ადამიანმა, ეს არ იყო პრივატიზაცია, ეს იყო ყაჩაღობა. 2-3%-მა ჩაიგდო ეს აქტივები და დღემდე ხდება ამ აქტივების გადათამაშება... პროცესი თავიდანვე მახინჯი იყო და შედეგსაც ვიმკით. ეს არის ისეთი ეკონომიკა, სადაც მონოპოლისტური წყობილებაა, სადაც ერთი ან ორი ჯგუფი მართავს გარკვეულ მიმართულებას და შექმნილია ბარიერები რომელშიც სხვა ვერ შედის საკუთარი მდგომარეობის გასაუმჯობესებლად.
- როგორ გგონიათ მონოპოლიასთან ბრძოლა როგორ არის შესაძლებელი ანტიმონოპოლიური კანონით თუ რაიმე სხვა მექანიზმებით?
- ბევრი სხვადასხვა ტიპის კანონმდებლობა არსებობს, რომელიც ერთი მხრივ ხელს უშლის დიდი ჯგუფების წარმოშობას, შერწყმასთან დაკავშირებით არსებობს შეზღუდვები. ამავდროულად კანონმდებლობა ითვალისწინებს ახალი მოთამაშეების წახალისებას, მაგალითად, მამუკა ხაზარაძემ თავისი ბანკი 500 ლარით შექმნა, რატომ სხვა ვერ ახერხებს ამას? მინიმუმ 50 მლნ ლარია საწესდებო კაპიტალი საჭირო ბანკის შესაქმნელად, ვისი ლობირებით შეიქმნა აბა ეს კანონი? კანონმდებლობაში ბევრი ხვრელია და ხშირად შედეგად მონოპოლიურ მდგომარეობას ვიღებთ, ასეთი რამ ბევრ სექტორშია სამწუხაროდ.
- თქვენ საუბრობთ ექსპორტზე ორიენტირებულ ეკონომიკაზე, როგორ შეიძლება ამის მიღწევა დღეს არსებული რეალობიდან გამომდინარე.
- ეს ჩვენი ეკონომიკის ერთ-ერთი მთავარი პრობლემაა, ჩვენ უნდა გადავიდეთ ექსპორტზე ორიენტირებულ ეკონომიკაზე და სავაჭრო ბალანსი უნდა გვქონდეს დადებითი. ყველა ქვეყანა, რომელსაც უარყოფითი ბალანსი აქვს მინიმუმ ავითარებს ფინანსურ ბაზრებს, სააქციო ბაზარს, ინვესტორებისთვის გამჭვირვალე ბაზას აკეთებენ რომ ამ უარყოფით ბალანსს დაუპირისპირონ ფულის შემოსვლა ქვეყანაში... ჩვენი ქვეყნიდან მუდმივად გაედინება ფული, ამას მოჰყვება ხოლმე ვალუტის დევალვაცია. საქართველოში საექსპორტო პოტენციალის იდენტიფიცირება გაკეთებულია, ახლა მნიშვნელოვანია დავიწყოთ მისი გაძლიერება-განვითარება. ქვეყანა ლოჯისტიკურ და ფინანსურ ცენტრად უნდა ჩამოყალიბდეს. რაც შეეხება ინფრასტრუქტურას, ინვესტორების დაინტერესება შესაძლებელია, პროექტი გაწერილი უნდა იყოს დროში, პროდუქტებისა და სერვისების მიხედვით უნდა შევთავაზოთ PPP (სახელმწიფოსა და კერძო სექტორს შორის თანამშრომლობით გამოწვეული ერთობლივი საწარმოების მოდელი) მოდელი და შესაძლებელი გავხადოთ მათი მომავალში გამოსყიდვა.
- საქართველოს განვითარების ბანკის დაფუძნებას აპირებთ, რომლის კაპიტალი 1 მილიარდი იქნება. საიდან ეს ფული - ბიუჯეტს მოაკლებთ თუ საერთაშორისო ბაზრებიდან მოიზიდავთ, ვინ და რატო და რა გარანტიით გვანდობს ამ ფულს?
- მსოფლიოში 20 ტრილიონი დოლარია დაძინებული და საქართველოს გააჩნია უნიკალური შესაძლებლობა, რომ 5-6 წლის განმავლობაში 20-50 მლრდ დოლარის ინვესტიცია მოიზიდოს ოღონდ მნიშვნელოვანია ნორმალური კანონმდებლობის ბაზა, ქვეყანაში უნდა გაიზარდოს დემოკრატიულობის ხარისხი, გვჭირდება გრძელვადიანი ხედვა, რომ ინვესტორს სტაბილურობის განცდა ჰქონდეს. რაც შეეხება განვითარების ბანკს, ის აბსოლუტურ კორელაციაშია ქვეყნის განვითარებასთან. აბა გაიხსენეთ გერმანიის განვითარების ბანკი (KFW), რომელიც მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ შეიქმნა. დღეს სად არის გერმანია ვხედავთ ხომ? ასეთივე ბევრი მაგალითი შეგვიძლია მოვიყვანოთ.
- თქვენ სწორ საგადასახადო სისტემაზე საუბრობთ, რა იგულისხმება ამაში, გადასახადების შემცირება თუ ვთქვათ ე.წ. პროგრესულ გადასახადზე გადასვლა, როცა მდიდარი იხდის მეტს ვიდრე ღარიბი?
- მხოლოდ ისე რომ არ წარმოვიდგინოთ, რომ მდიდარი უფრო მეტს იხდის და ღარიბი უფრო ნაკლებს, ორი რამ გავყოთ - ერთი ეს არის ბიზნესი და მეორე ფიზიკური პირები, რომელთაც გააჩნიათ ბიზნესი. დამწყებ ბიზნესს ხელშეწყობა სჭირდება, მათ უკეთესი გარემო სჭირდებათ ვიდრე მსხვილ ბიზნესებს. არ შეიძლება ზემოგების მქონე კომპანია და ახალდაფუძნებული ბიზნესი ერთსა და იმავე გადასახადებს იხდიდნენ. გადასახადები დიფერენცირებული უნდა იყოს, მსხვილმა ბიზნესმა უფრო მეტი უნდა გადაიხადოს, ვიდრე დამწყებმა ბიზნესმა. ამით მცირე კომპანიებს კონკურენციასა და ზრდაში დავეხმარებით, უფრო მეტი დასაქმების შესაძლებლობას მივცემთ, რაც საბოლოოდ ეკონომიკის ზრდის შესაძლებლობას მოგვცემს. არის კიდევ სტრატეგიული სექტორები, მათთვის სპეციალური პროგრამები უნდა შემოვიღოთ. საგადასახადო პოლიტიკა მარტო აქციზების ზრდას არ გულისხმობს - აქაც მთავარია ბალანსი.... ამას ვგულისხმობ როდესაც პროგრესულ გადასახადზე ვსაუბრობ.
ავტორი:ნინო მაისურაძე
NS
