საქართველოს პარლამენტის საფინანსო საბიუჯეტო კომიტეტის სხდომაზე, 13 სექტემბერს საზოგადოებრივი მაუწყებლის 2022 წლის ანგარიში მოისმინეს, რომელიც საზმაუს სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარე ვასილ მაღლაფერიძემ წარადგინა. თავად ანგარიშის წარდგენა ხანგრძლივი არ ყოფილა, თუმცა დიდი დრო კითხვა-პასუხის რეჟიმს დაეთმო. დისკუსიის მთავარი თემა კი საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტი და დაფინანსების მოდელის ცვლილების შესახებ კანონპროექტი იყო, რომელიც საკანონმდებლო ორგანოში საპარლამენტო უმცირესობის წევრმა რომან გოცირიძემ წარადგინა.
„მაუწყებლობის შესახებ საქართველოს კანონში ცვლილებების შეტანის შესახებ” წარდგენილი კანონის პროექტი საზოგადოებრივ მაუწყებლის დაფინანსების მოდელის ცვლილებას გულისხმობს, რომლის მიხედვით, საბიუჯეტო ორგანიზაციის ბიუჯეტი წინა წლისათვის განსაზღვრული მთლიანი შიდა პროდუქტის არანაკლებ 0,14%-ით კი არ უნდა იყოს განსაზღვრული, არამედ დასაგეგმი წლის ბიუჯეტი წინა წლისთვის განსაზღვრული დაფინანსებით უნდა განისაზღვროს, რომლის შემცირება მხოლოდ საზოგადოებრივი მაუწყებლობის სამეურვეო საბჭოს წინასწარი თანხმობით იქნება შესაძლებელი. ბიუჯეტის ზრდა კი მთავრობის გადაწყვეტილებით იქნება შესაძლებელი, თუ ეს მაუწყებელს დაგეგმილი პროექტების განხორციელებისთვის დასჭირდება.
დეპუტატმა ინიცირებულ კანონპროექტს საზოგადოებრივი მაუწყებლისთვის „კომპრომისული“ უწოდა და საზოგადოებრივი მაუწყებლის სამეთვალყურეო საბჭოს თავმჯდომარეს ჰკითხა: რამდენად დაიფარება ყველა ხარჯი, რასაც მაუწყებელი ეწევა ასეთი ბიუჯეტის პირობებში. ინიცირებული კანონპროექტის შესახებ კითხვები ჰქონდა საფინანსო-საბიუჯეტო კომიტეტის თავმჯდომარე პაატა კვიჟინაძესაც. მან განაცხადა, რომ „საზმაუს ბიუჯეტი უსაზღვროდ იმატებს“ და ამიტომ ინიცირებული კანონში გაწერილ დროებით ნორმას ცვლილება ესაჭიროებოდა.
უმრავლესობისა და უმცირესობის წარმომადგენელთა კითხვებზე ვასილ მაღლაფერიძემ ერთი მხრივ უპასუხა, რომ ეს საკითხი ისე გადაწყდება, როგორც ამაზე საკანონმდებლო ორგანო შეჯერდება, მეორე მხრივ კი თქვა, რომ საზოგადოებრივ მაუწყებელს ახალ შენობაში გადასვლამდე დრო სჭირდება, რათა ფინანსების განკარგვა სწორად შეძლონ. მისი თქმით, ახლა დაფინანსების მოდელში ცვლილებების შეტანა მაუწყებლის დახურვას ნიშნავს.
დისკუსია კითხვა-პასუხის რეჟიმში წარიმართა:
ვასილ მაღლაფერიძე: - ეს ტელევიზია საზოგადოების არის. როგორც თქვენ გადაწყვეტთ ისე იქნება, თუ გინდა სულ გააუქმეთ, მაგრამ რადგან აზრს გვეკითხებით ბევრნაირი მიდგომაა შესაძლებელი. თავის დროზე ეს გადაწყვეტილება იმ სულისკვეთებით მიიღეს, რომ ევროპისკენ მიმავალ გზაზე ერთ-ერთი მთავარი ფორმა მედიის თავისუფლებაა და ეს საზოგადოებრივი მაუწყებელია, რომელიც სხვაზე დამოკიდებული არ უნდა იყოს... ამას ევროპაშიც იტყვიან. ევროპაში ეს მოდელი ორმა ქვეყანამ გადაიღო, მოეწონათ, რადგან საზოგადოებრივი მაუწყებელი არავისზეა დამოკიდებული, თორემ მე ამ მოდელს არ ვიცავ. მეორე მოდელი გერმანიაში და ბევრ ქვეყანაში მოქმედებს და ტელევიზორების რაოდენობაზეა მიბმული. მე თუ როგორც ექსპერტს ისე მკითხავთ, ეს [ცვლილება] ფაქტობრივად საზოგადოებრივი მაუწყებლის დახურვას ნიშნავს, რადგან ბევრი რამ ჩვენთან ისე არ მუშაობს. ამიტომ ეს საფიქრალი სიტუაციაა, ასეც შეიძლება და ისეც შეიძლება.
პაატა კვიჟინაძე: - ძველი შენობა ₾76 მილიონად გაიყიდა ₾45 მილიონის სესხი აიღეთ, 120 მილიონია, თუ მშენებლობა და ბაზრის კვლევა ვთქვათ, 90 მლნ ჯდება, რატომაა აქტუალური ბიუჯეტის მატება მშპ-ს გარკვეული პროცენტის მიხედვით?
ვასილ მაღლაფერიძე: - ეს ₾80 მილიონი [საზმაუს ბიუჯეტი] თანამშრომლების ხელფასებია, გადაცემები და ინფრასტრუქტურის ხარჯები. გაყიდვა და სესხი არის ის, რამაც ახალი შენობა ააშენა. მეხუთე წელია ამ რეჟიმში ვართ და ხელფასების მატება არ გვაქვს, ოპერატიული თანხა ამ სტრატეგიულ პროექტზე წავიდა. ჩვენ ვთქვით, რომ ახლა ხელის მოკიდება [დაფინანსების] მოდელზე არ შეიძლება... კრედიტები გვაქვს აღებული... კი ბატონო დაიკეტება გადაცემები - ეს პოლიტიკური საკითხია...
პაატა კვიჟინაძე: - ტელევიზიის მუშაობაზე არ ვამბობ, იმას ვამბობ, რომ შენობა გაიყიდა და აიღეთ სესხი, მაგ შენობის ღირებულება თუ ₾85 მილიონია, 120 მილიონი ხომ გიდევთ ...
ვასილ მაღლაფერიძე: - ტელევიზიას ყოველწლიურად თავისი მატერიალურ-ტექნიკური გადაიარაღება სჭირდება. ტელევიზიის მუშაობის დიდი პროცენტი ამაზეა დამოკიდებული. საზოგადოებრივ მაუწყებელს პარლამენტიდან გაცილებით მეტი კონტროლი სჭირდება, ვიდრე დღეს აქვს და რატომ - ჩვენ ხომ არ გვიწერია რამდენი გადაცემა უნდა გაკეთდეს და ჩვენ როგორც მივდივართ, მაშინ გამოვა რომ ტელევიზია გადაცემების წარმოებას კი არ დაიწყებს, არამედ დახურავს გადაცემებს. იყიდის სერიალებს, რომელიც დაწერს კარგ რეიტინგს, რადგან პარლამენტის მიერ განსაზღვრული კანონში ჩადებული ვალდებულებები 80% სახალხოდ მიმართული არ არის. ამას თუ იზამთ ეს ფული გამოთავისუფლდება და წავა ხელფასებში.
ყოველწლიურად თავისი მატერიალურ-ტექნიკური ბაზის განახლება გვჭირდება. ტელევიზია საერთაშორისო ფასებში მოქმედებს, ბოლო წელიწადში სამი თვე არ გავა, რომ სამმაგი ფასი დაედოს პროდუქტს, ბოლოს ერთი რაღაც 7 მლნ იყო და ცოტა ხანში 17 მლნ გვიჩვენა. ევროპის მაუწყებლებში საქართველოს მაუწყებელი დაფინანსებით ბოლოდან მესამე ადგილზეა - 17 მლნ ევრომდე დაფინანსებით. ჩვენ რასაც ვყიდულობთ ნიდერლანდების ტელევიზიაც იმას ყიდულობს, ამას შედარებისთვის არ გეუბნებით ვართ თუ არა ნიდერლანდები... მაგალითისთვის გეტყვით, დღეს საქართველოს არ აქვს PTS, ძველია და იმას ვარემონტებთ... ხვალ რომ საქართველოში რაღაც დიდი პოლიტიკური ან სპორტული ღონისძიება გაიმართოს, ამის უზრუნველყოფას საზოგადოებრივი მაუწყებელი ახდენს, ადრე უკრაინიდან ვქირაობდით, ახლა თურქეთიდან ვქირაობთ... ანგარიშში დეტალურადაა ყველაფერი გაწერილი.
ეს ფული არც ჩემია, არც - თქვენი, როგორც უკეთესი იქნება ისე უნდა დავხარჯოთ. ძალიან ბევრი საკითხია, რომელიც სიტუაციამ გამოაჩინა და შევცვლით...
პაატა კვიჟინაძე: - ვთვლი, ეს ტელევიზია დიდ საქმეს აკეთებს, სოციალური საკითხები და სხვა, მაგრამ მეორე მხრივ დიდი თანხა მიდის და მაქსიმალური გამჭვირვალობა უნდა იყოს, თორემ ჩვენ არ გვითქვამს, რომ იქ რამე ხდება, არის კითხვები, რომელზეც უნდა იყოს პასუხი. ორი ოპოზიციის წარმომადგენელი ზის, რომელსაც კანონპროექტი ჰქონდა შემოტანილი, ერთი - ჩავარდა, მეორე ახლა უნდა განვიხილოთ და უხერხულად ვართ. რომ წარმოვიდგინოთ ჩვენ შარშან და შარშანწინ 10%-იანი ეკონომიკური ზრდა გვქონდა, ასე რომ გაგრძელდეს თქვენ სამ წელიწადში 200 მილიონი გექნებათ და რამდენიმე წელიწადში შეიძლება - 500 მლნ, მილიარდი და ასე შეიძლება იყოს?! მშენებლობასთან დაკავშირებით ისევ თქვენზე წამოვა კითხვები - რა, საიდან და როგორ ხდება?
როდესაც ვამბობთ, რომ ეს კანონი უნდა შეიცვალოს დგება საკითხი, რომ მშენებლობა დასრულდეს. აქედან გამომდინარე დგება კითხვა - რა ჯდება ეს მშენებლობა და როდის უნდა დასრულდეს?
ვასილ მაღლაფერიძე: - [კანონში დაფინანსების მოდელის ცვლილებაზე] ეს პარლამენტის გადასაწყვეტია და ბევრნაირი ფორმა შეიძლება არსებობს... საზოგადოებრივი მაუწყებლის ბიუჯეტის დაფინანსება არ არის იდეალური ფორმა. ამაზე მეც მიფიქრია - სადამდე უნდა გაიზარდოს, მაგრამ ამავე დროს კი გაიზარდა 10%-ით, მაგრამ ყველა რიცხვი აუდიტი ჩაჯდა და კაპიკებშია გასწორებული.. ამავე დროს ეს არა რის მაღალხელფასიანი სხვა ტელევიზიებთან შედარებით...
ჩვენ უნდა ვიცოდეთ რისთვის გვინდა საზოგადოებრივი მაუწყებელი... თუ ჩვენ ევროპული ტიპის საზოგადოებრივი მაუწყებელი გვინდა, ეს თანხა ცოტაა ამისთვის. რატომ? არა იმიტომ რომ მე მინდა ეს ფული. თუ გვინდა იმ კულტურულ-შემეცნებითი პროდუქტით, რომელიც მას ევალება კონკურენცია გაუწიოს სხვებს, მაღალხარისხოვანი პროდუქტი უნდა შექმნას, რაც ძვირი ჯდება.
ჩვენ დაანგარიშებული გვაქვს ტელევიზიაში - კანონით გაწერილი ვალდებულებები რომ შევასრულოთ ₾180 მილიონი გვჭირდება.
თუ ოპოზიცია და უმრავლესობა ამ კანონზე შეთანხმდება, ჩვენ მივესალმებით ამ ყველაფერს... დღეს საზოგადოებრივი მაუწყებელი ისე ვერ ასრულებს იმ ფუნქციას, როგორც თეორიულად გვინდა, რომ შესრულდეს. ერთი სიტყვა რომ გადის აქედან, მეორეს არ მოსწონს... ყველა ჯგუფს კიდევ საკუთარ ტელევიზიასთან წვდომა აქვს. მე რომ გვერდიდან ვუყურებ თუ კონსესუსი მოხდება, მაგრად დავჯდებოდი და საზოგადოებრივი მაუწყებლის გარეშე ქვეყანას არ დავტოვებდი.
