ილონ მასკის მიერ X-ის, ყოფილი Twitter-ის შესყიდვა 2022 წლის ოქტომბერში ერთ-ერთი ყველაზე მასშტაბური გარიგება იყო. მასკმა პლატფორმა 44 მილიარდ დოლარად შეიძინა, თუმცა, ორ წელზე ნაკლებ დროში, კომპანიის ღირებულებამ მკვეთრად იკლო, რის შედეგადაც მასკმა და მისმა ბიზნესპარტნიორებმა 24 მილიარდ დოლარზე მეტის ზარალი ნახეს. მთელი ეს ამბავი ბევრ კითხვას ბადებს: რა მოხდა და რატომ ვერ გაამართლა ასეთმა მასშტაბურმა ინვესტიციამ?
დავიწყოთ იმით, რომ კომპანია ამჟამად მხოლოდ 9.4 მილიარდ დოლარად არის შეფასებული. Fidelity Investments-ის მონაცემებით, X-ის ღირებულება შესყიდვის ფასთან შედარებით 72%-ითაა შემცირებული. ფინანსური ანალიზის მიხედვით, X-ის ღირებულების შემცირება გამოწვეული იყო სხვადასხვა ფაქტორებით. ყველაზე მნიშვნელოვანი ალბათ ის არის, რომ მასკის მიერ დაწესებული კონტენტის მოდერირების პოლიტიკა და გამოხატვის გამარტივება არ აღმოჩნდა სარგებლიანი. ამან განაპირობა ის, რომ ბევრი დამკვეთი განრისხდა და მათ X-ზე რეკლამების განთავსებაზე უარი თქვეს. დამკვეთების დაკარგვამ კი კომპანიის შემოსავალი სერიოზულად შეამცირა.
ცხადია, X-ის წარუმატებლობით ზარალი სხვა ინვესტორებმაც მიიღეს. მაგალითად, საუდის პრინცი ბინ ტალალ ალ საუდმა, რომელმაც X-ში თითქმის 2 მილიარდი დოლარი ჩადო, 1.4 მილიარდი დაკარგა. თუმცა, პრინცი ისევ მტკიცედ აცხადებს, რომ მისი ინვესტიცია კვლავ ისეთივე ფასშია, როგორშიც იყო შესყიდვისას, და არანაირ გაუფასურებას ის არ ცნობს. მისი თქმით, ის და ილონ მასკი კვლავაც კმაყოფილნი არიან პარტნიორობით და არ განიხილავენ აქტივის გასხვისებას.
ჯეკ დორსი, Twitter-ის თანადამფუძნებელი და ყოფილი CEO, რომელმაც X-ში 1 მილიარდი დოლარი ჩადო, ასევე დიდი დანაკარგის წინაშეა. Fidelity-ის შეფასებით, მისი ინვესტიცია ახლა მხოლოდ 280 მილიონ დოლარად ფასდება, რაც 720-მილიონიან დანაკარგს ნიშნავს. დორსიმ, რომელიც თავდაპირველად მხარს უჭერდა მასკის ხედვას პლატფორმის განვითარების შესახებ, მოგვიანებით გამოაცხადა, რომ მასკის გადაწყვეტილებები და შერჩეული დრო ვერ შეესაბამებოდა რეალობას, რამაც პლატფორმა დაღუპა.
ლარი ელისონი, Oracle-ის თანადამფუძნებელი და ილონ მასკის მეგობარი, რომელიც ასევე მონაწილეობდა ინვესტიციაში, 700-მილიონიან ზარალშია. სხვა ინვესტორებიც დიდი დანაკარგის წინაშე დადგნენ, მაგალითად: Sequoia Capital-მა 576 მილიონი, Vy Capital-მა 504 მილიონი, ხოლო Binance-მა 360 მილიონი დოლარი დაკარგა.
X-ის შესყიდვის შემდეგ კომპანიის ღირებულების მკვეთრი შემცირების მიზეზი მრავალფეროვანი და კომპლექსური იყო. ერთ-ერთი მთავარი პრობლემა, როგორც უკვე აღინიშნა, დამკვეთების დაკარგვა იყო. მათთვის მიუღებელი გახდა მასკის მიერ შემოღებული მოდერირების პოლიტიკა, რომელიც თავისუფლებას ანიჭებდა მომხმარებლებს, მაგრამ რისკს აყენებდა პლატფორმის რეპუტაციას.
ილონ მასკის გადაწყვეტილებები კომპანიის მართვასთან დაკავშირებით, მათ შორის თანამშრომლების შემცირება და ახალი ფუნქციონალების დანერგვა, არ აღმოჩნდა საკმარისი იმისთვის, რომ X-ს გადარჩენა მოეხერხებინა და მოგებიან პლატფორმად ქცეულიყო.
მიუხედავად იმისა, რომ X-ს კომერციული წარმატებისთვის არ მიუღწევია, მაინც უნდა აღინიშნოს, რომ Twitter-ის შესყიდვის მიზანი პლატფორმის მოგების გაზრდა არ იყო. ილონ მასკის მიერ Twitter-ის შეძენა შეიძლება აიხსნას როგორც მისი გრძელვადიანი ბიზნეს სტრატეგიის ნაწილი, რომელიც მიზნად ისახავს სოციალური პლატფორმების ძალაუფლებისა და გავლენის გამოყენებას უფრო ფართო მიზნებისთვის. მასკის ინტერესის ერთ-ერთი მთავარი მიზეზი, სავარაუდოდ, არის „სუპერ აპლიკაციის“ შექმნის იდეა, სახელწოდებით „X“, რომელიც გლობალურ ბაზარზე ახალი ინოვაციების და კომერციული შესაძლებლობების შექმნას გულისხმობს.
სუპერ აპლიკაცია არის პლატფორმა, რომელიც აერთიანებს მრავალ სერვისს, მათ შორისაა: სოციალური მედია, კომუნიკაციის საშუალებები, ელექტრონული ვაჭრობა და მრავალი სხვა. ჩინური აპლიკაცია WeChat არის ამის ერთ-ერთი საუკეთესო მაგალითი. მასკს სურს შექმნას მსგავსი აპლიკაცია, რომელიც მომხმარებლებს შესთავაზებს ყველანაირ სერვისს ერთ სივრცეში. ამისათვის მას სჭირდება დიდი და აქტიური მომხმარებლების ბაზა, რომელსაც Twitter-ი ფლობდა.
გარდა ამისა, Twitter-ის სოციალური გავლენა იყო მთავარი მიზეზი, რის გამოც მასკმა კომპანია შეიძინა. Twitter-ი იყო პლატფორმა, რომელსაც იყენებდნენ მსოფლიო ლიდერები, ცნობილი ადამიანები და სამთავრობო უწყებები. ეს უზრუნველყოფდა პლატფორმის დიდ გავლენას საზოგადოებრივი აზრის ფორმირებაზე და იძლეოდა საშუალებას, მასკს პირდაპირი კომუნიკაცია ჰქონოდა გლობალურ აუდიტორიასთან.
ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, ილონ მასკის მიერ Twitter-ის შეძენა იყო მისი ამბიციური გეგმის ნაწილი, რომელიც რამდენად გამართლდება, საკითხავია.
