ყოველი შეფერხებული, თუ არბიტრაჟი წასული პროექტი სხვა ინვესტორებს მეტი გარანტიის მოთხოვნისკენ უბიძგებს. სამართლის პროფესორი, იურისტი მაკა ფარცვანია BMG-სთან ამბობს, რომ ინვესტორების ინტერესი არა სახელმწიფოსთან დავა, არამედ ამ ქვეყანაში ფულის ჩადება და მოგების მიღებაა. შეფერხებული პროექტები კი ქვეყნის პრესტიჟისთვის, საინვესტიციო გარემოსთვის დამაზიანებელია.
დეკემბრის დასაწყისში ცნობილი გახდა, რომ საქართველოს მთავრობამ თურქულ კომპანია ENKA Insaat-თან, რომელიც ნამახვანის ჰესის პროექტს ახორციელებდა საერთაშორისო საარბიტრაჟო დავა წააგო. საქართველოსთვის დაკისრებული კომპენსაცია 383.2 მილიონი დოლარია.
„მაგალითად, ნამახვანჰესის, ხუდონჰესის თუ ნენსკრას ინვესტორი თუ შემოვიდა საქართველოში, დარწმუნებული ვარ, ძალიან ბევრ გარანტიებს მოითხოვს. გამომდინარე ENKA-ს შემთხვევიდან. ნამახვანჰესის ინვესტორის ENKA-ს ხელშეკრულებაში რეალურად პრობლემა არ იყო. იყო თითიდან გამოწოვილი, სიცრუე, რომელიც ფართოდ ტირაჟირდა. რეალური პრობლემა ENKA -ს შემთხვევაში იყო ის, რომ პოლიტიკური ფორსმაჟორი არ უნდა დამდგარიყო. რა თქმა უნდა, ნებისმიერი ინვესტორი, ან მაგალითად, მე თუ ვიქნები მისი მრჩეველი, პირველ რიგში, პოლიტიკურ ფორსმაჟორზე ვისაუბრებდი. დიდი პროექტების მიმართ არის ძალიან უარყოფითი განწყობა. სახელმწიფოს მოსახლეობასთან მეტი მუშაობა დასჭირდება, რომ ეს პროექტები განხორციელდეს“, - ამბობს „საქმის კურსთან“ მაკა ფარცვანია.
მან დაანონსებული „საქართველოში ინვესტიციების დაცვისა და ხელშეწყობის შესახებ“ კანონპროექტის საჭიროებაც შეაფასა. იურისტი ამბობს, რომ რეალურად დღეს, მაგალითად, ენერგეტიკის სექტორში ინვესტიციები დაცულია, რასაც მოგებული საარბიტრაჟო დავებიც მოწმობს. მაგრამ თუ კანონმდებლობა შეიცვლება აუცილებელია ის შეესაბამებოდეს საერთაშორისო ხელშეკრულებების ფარგლებში აღებულ ვალდებულებებს.
„კანონები ხშირ შემთხვევაში კარგად არის დაწერილი, რაც მისასალმებელია, თუმცა მნიშვნელოვანია ჯანსაღი აღსრულების მექანიზმი და ის, თუ როგორ დაინერგება ინვესტორის დაცვის და წახალისების მექანიზმი“, - აცხადებს მაკა ფარცვანია
იურისტი ამბობს, რომ საინვესტიციო აქტივობის დროს დაცული უნდა იყოს როგორც ინვესტორის, ისე სახელმწიფო უფლებები და ურთიერთობებში ღიაობა მნიშვნელოვანია.
„დაცვის გარანტია არამხოლოდ ინვესტორს არამედ სახელმწიფოსაც სჭირდება . ვფიქრობ, რაც ძალიან მნიშვნელოვანია ეს არის ღიაობა. ღიაობა რომ მოსახლეობამ და დაინტერესებულმა პირებმა ვიცოდეთ რაზე მიდის სახელმწიფო და რაზე მიდის ინვესტორი. ჩემთვის მთავარია ინფორმირებულობა. შეიძლება ძალიან სასიკეთო იყოს პროექტი, თუმცა თუ ინფორმაცია დახურულია, ის ბუნებრივად ბადებს ეჭვს, რომ რაღაცა არ არის ან ქვეყნისთვის ან ინვესტორისთვის მოგებიანი და რაღაც გარიგებას აქვს ადგილი. ჩემთვის მთავარია იყო გამჭვირვალობა და ღიაობა, შეესაბამებოდეს საერთაშორისო ვალდებულებებს და რა თქმა უნდა, სახელმწიფოს და მოსახლეობის ინტერესი უნდა იყოს დაცული. ინვესტიცია ძალიან კარგია, მაგრამ სახელმწიფოს სარგებელიც ამ ინვესტიციის განხორციელების დროს უნდა იყოს სამართლიანი“, - აცხადებს ფარცვანია.
აღსანიშნავია, რომ „საქართველოში ინვესტიციების დაცვისა და ხელშეწყობის შესახებ“ კანონპროექტის მიღება ისევ დაანონსდა. ამჯერად 2025 წლის საპარლამენტო სესიის ფარგლებში. მიზანი საინვესტიციო კლიმატის შემდგომი გაუმჯობესება და უფრო მოქნილი საკანონმდებლო ბაზის შექმნაა. ამ კანონმა უნდა ჩაანაცვლოს დღეს მოქმედი „საინვესტიციო საქმიანობის ხელშეწყობის და გარანტიების“ ასევე „ინვესტიციების სახელმწიფო მხარდაჭერის შესახებ“ კანონები. რას მოიაზრებს მრავალგზის დაანონსებული კანონპროექტი უცნობია, კანონპროექტის ვერსია არ დრომდე არ გამოქვეყნებულა.
