ამერიკის შეერთებულმა შტატებმა და რუსეთის ფედერაციამ პატიმრების გაცვლის ოპერაცია განახორციელეს, რომელიც ორივე ქვეყნისთვის მნიშვნელოვანი მოვლენაა, რადგან ამ მასშტაბის გაცვლა, რომელიც 30-მდე პატიმარს აერთიანებდა, ვაშინგტონსა და მოსკოვს შორის ცივი ომის შემდეგ არ მომხდარა. გაცვლა ნეიტრალურ ტერიტორიაზე, თურქეთში შედგა და მისი მიზანი გართულებული გეოპოლიტიკური ურთიერთობის შემსუბუქებაა, რადგან პატიმრების გაცვლა მნიშვნელოვან დიპლომატიურ ჟესტად ითვლება.
გაცვლილ პატიმართა შორის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი Wall Street Journal-ის ჟურნალისტი ევან გერშკოვიჩი, რომელსაც რუსეთის სასამართლომ ჯაშუშობის ბრალდებით 16 წლით თავისუფლების აღკვეთა მკაცრი რეჟიმის კოლონიაში მიუსაჯა. გერშკოვიჩი პირველი ამერიკელი ჟურნალისტია, რომელიც ცივი ომის შემდეგ ჯაშუშობაში დაადანაშაულეს. სასამართლოს მტკიცებით, ის რუსეთში საიდუმლო ინფორმაციას იპარავდა და მას CIA-ს უზიარებდა, რასაც ამერიკული მხარე უარყოფს. თავად დაკავებული აცხადებდა, რომ ის რუსეთში მხოლოდ ჟურნალისტურ საქმიანობას ეწეოდა და მას არავითარი კავშირი არ ჰქონდა დაზვერვის სამსახურთან.
ამერიკულმა მხარემ კიდევ ერთი ცნობილი პიროვნება - ვლადიმირ კარა-მურზა გადაიბარა, რომელიც რუსი ოპოზიციონერი, მთავრობის კრიტიკოსი და პულიცერის პრემიის ლაურეატი ჟურნალისტია. მას რუსეთის სასამართლომ 25 წლით პატიმრობა მიუსაჯა, რაც პოლიტიკური ფიგურისათვის დაწესებული უმძიმესი სასჯელია. სასამართლო მას სამშობლოს ღალატში, უცხოეთის აგენტობასა და მოსახლეობის შეცდენაში ადანაშაულებდა. 2015 და 2017 წლებში მისი მოწამვლაც კი სცადეს, თუმცა ის სასწაულებრივად გადარჩა, მაგრამ 2022 წელს ის დაკავებული იქნა და, სავარაუდოდ, მას მთელი ცხოვრების გატარება ციხეში მიუწევდა, რომ არა ამერიკის მთავრობის დაჟინებული მოთხოვნა მის განთავისუფლებასთან დაკავშირებით.
ასევე, რუსეთის მხრიდან გათავისუფლებულთა შორის ერთ-ერთია 54 წლის პოლ უილანი, რომელიც 2018 წელს მოსკოვში დააკავეს და 16 წლით პატიმრობა მიუსაჯეს. მას ბრალად ედებოდა ჯაშუშობა და საიდუმლო ინფორმაციის მოპარვა, რასაც დაკავებული უარყოფდა. ის ამერიკის საზღვაო ქვეითი იყო და წლების განმავლობაში კორპორაციული უსაფრთხოების თანამშრომლად მუშაობდა. უილანის თქმით, რუსეთის მთავრობამ მას მახე დაუგო და საქმე თავიდან ბოლომდე გაყალბებული იყო. ამერიკის მთავრობის შეფასებით, ის უსამართლოდ იყო დაკავებული და ამიტომ ის უნდა განთავისუფლებულიყო რუსული ციხიდან.
ცხადია, პატიმრების განთავისუფლება ამერიკის და ევროპული სახელმწიფოების მთავრობებსაც მოუწიათ და მათ შორის, ძირითადად, შპიონაჟში ბრალდებული რუსი ჯაშუშები იყვნენ.
გაცვლის შესახებ ცნობებს მოჰყვა დადებითი გამოხმაურებები როგორც ამერიკის, ისე რუსეთის მხრიდან. გათავისუფლებულების ოჯახებმა მადლობა გადაუხადეს მთავრობებსა და პრეზიდენტებს გაწეული ძალისხმევისათვის, ასევე აღნიშნა, რომ ეს იყო რთული და ხანგრძლივი პროცესი, მაგრამ მიღებული შედეგი მათთვის უზარმაზარ შვებას წარმოადგენდა.
ეს გაცვლა იმის მაჩვენებელია, რომ დიპლომატიური დიალოგი და მოლაპარაკებები ისევ ეფექტური საშუალებაა პრობლემების გადასაჭრელად და არ არის გამორიცხული, რომ ამერიკასა და რუსეთს შორის მსგავსი გაცვლა უახლოეს მომავალში კიდევ ერთხელ განხორციელდეს.
