სებ-ი გეგმავს, ბანკებს ჯარიმების ზედა ზღვარი გაუათმაგოს - ბრძანების პროექტი

საქართველოს ეროვნული ბანკი "კომერციული ბანკებისა და მისი ადმინისტრატორების მიმართ ფულადი ჯარიმების განსაზღვრისა და დაკისრების წესში" ცვლილებები შეიტანოს და კონკრეტული დარღვევებისთვის გათვალისწინებული ჯარიმების ზედა ზღვარი გაზარდოს - ამას ითვალისწინებს სებ-ის პრეზიდენტის მოვალეობის შემსრულებლის ნათია თურნავას ბრძანების პროექტი, რომელიც ეროვნული ბანკის ვებგვერდზე გამოქვეყნდა.

დღეს მოქმედი ნორმა ითვალისწინებს კონკრეტული დარღვევებისთვის ბანკების მათი საზედამხედველო კაპიტალის 0.1%-ით დაჯარიმებას, სებ-ის მიერ გამოქვეყნებული ბრძანების პროექტით კი ჯარიმის მაქსიმალური ოდენობა საზედამხედველო კაპიტალის მაქსიმუმ 1% შეიძლება იყოს.

ბანკების ფულადი ჯარიმების განმსაზღვრელი ბრძანება ეროვნულმა ბანკმა 2009 წელს მიიღო და მისი მიხედვით, სებ-ს ბანკებისთვის შეეძლო დაეწესებინა ჯარიმა, რომლის მოცულობაც იყო საზედამხედველო კაპიტალის 0.01%, 0.05%, 0.1%, ხოლო ახალი ბრძანების პროექტით მას ემატება საზედამხედველო კაპიტალის 0.5%-ისა და 1%-ის ოდენობის ჯარიმები.

ეროვნული ბანკის განმარტებით, ეს ცვლილება საზედამხედველო ეფექტიანობის ზრდისკენ არის მიმართული:

"აღსანიშნავია, რომ ზედამხედველობას დაქვემდებარებული სუბიექტების მიერ კანონმდებლობის, მათ შორის, მარეგულირებელი ორგანოს მიერ დადგენილი მოთხოვნების შეუსრულებლობის ან არაჯეროვანი შესრულებისთვის შესაბამისი საზედამხედველო ზომების და სანქციის-ფულადი ჯარიმის გამოყენება მსოფლიოს განვითარებულ და წამყვან ქვეყნებში დამკვიდრებულ და აპრობირებულ საუკეთესო პრაქტიკას ეფუძნება.

ამავე პრაქტიკის მიხედვით, მარეგულირებელი ორგანოს მიერ ამა თუ იმ დარღვევისთვის განსაზღვრული ფულადი ჯარიმა უნდა იყოს ეფექტური, პროპორციული და ჰქონდეს პრევენციული ეფექტი. აღნიშნულის უზრუნველსაყოფად, მნიშვნელოვანია, ფულადი ჯარიმა განისაზღვროს როგორც დარღვევის, ისე საზედამხედველო სუბიექტის ზომის და განვითარების დონის პროპორციულად", - ნათქვამია სებ-ის მიერ გამოქვეყნებულ ინფორმაციაში.

რა წერია ბრძანების პროექტში:

„საბანკო საქმიანობის ლიცენზიის ან ეროვნული ბანკის შესაბამის სამართლებრივ აქტზე თანდართული ნებისმიერი პირობის ან შეზღუდვის დარღვევის შემთხვევაში ბანკი ჯარიმდება დარღვევის გამოვლენის მომენტისათვის ბოლო ანგარიშგების მდგომარეობით არსებული საზედამხედველო კაპიტალის 0.01%-ის, 0.05%-ის, 0.1%-ის, 0.5%-ის ან 1%-ის, მაგრამ არანაკლებ 20 000 (ოცი ათასი) ლარის ოდენობით დარღვევის სერიოზულობის ან/და კომერციული ბანკის აქტივებისთვის მიყენებული ზარალის ან/და შესაძლო საფრთხიდან გამომდინარე.“

„მოქმედი კანონმდებლობით (მათ შორის, ეროვნული ბანკის ინსტრუქცია, დებულება, წესი, დადგენილება) ან/და ეროვნული ბანკის მოთხოვნებითა და წერილობითი მითითებით აკრძალული ოპერაციების წარმოებისას ან/და დაწესებული შეზღუდვების, ლიმიტების, მოთხოვნების და აკრძალვების შეუსრულებლობისას ბანკი ჯარიმდება თითოეული ასეთი ოპერაციის ან/და ქმედების წარმოების/განხორციელების გამოვლენის მომენტისათვის ბოლო ანგარიშგების მდგომარეობით არსებული საზედამხედველო კაპიტალის 0.01%-ის, 0.05%-ის, 0.1%-ის, 0.5%-ის ან 1%-ის, მაგრამ არანაკლებ 20 000 (ოცი ათასი) ლარის ოდენობით დარღვევის სერიოზულობის ან/და კომერციული ბანკის აქტივებისთვის მიყენებული ზარალის ან/და შესაძლო საფრთხიდან გამომდინარე".

მოქმედი კანონმდებლობის ფარგლებში, თუკი ბანკის საზედამხედველო კაპიტალი შეადგენს მაგალითად, 1 მილიარდ ლარს, მისი საზედამხედველო კაპიტალის 0.1 შეადგენს 1 მილიონ ლარს, ხოლო 1% არის 10 მილიონი ლარი, შესაბამისად, ჯარიმის ზედა ზღვარი ათმაგდება.

თუკი კონკრეტული ბანკის საზედამხედველო კაპიტალია 6 მილიარდი ლარი, მისი 0.1 იყო 6 მილიონი ლარი, ხოლო 1%-ია 60 მილიონი ლარი. შესაბამისად, სისტემური მნიშვნელობის ბანკების მიერ სებ-ის რეგულაციების დარღვევას თეორიულად ათობით მილიონი ლარის ჯარიმის დაწესება შეიძლება მოჰყვეს.

ეროვნული ბანკის წლიური ანგარიშები აჩვენებს, რომ სებ-ი ბანკების მიმართ ძირითადად მცირე მოცულობის საჯარიმო სანქციებს იყენებს. 2023 წლის საქმიანობის ანგარიშის თანახმად, გასულ წელს ბანკებისთვის დაკისრებული ჯარიმების ზომა 257,800 ლარს შეადგენდა.

ბანკებისთვის დაწესებული სანქციების მოცულობები წლების მიხედვით ასე ნაწილდება:

• 2023 წელი - 257,800 ლარი;
• 2022 წელი - 270,500 ლარი;
• 2021 წელი - 1,117,500 ლარი;
• 2020 წელი - 276,000 ლარი;
• 2019 წელი - 726,000 ლარი;
• 2018 წელი - 596,000 ლარი;
• 2017 წელი - 1,900,000 ლარი;
• 2016 წელი - სებ-მა მნიშვნელოვანი დარღვევების გამო გააუქმა კაპიტალ ბანკის საბანკო ლიცენზია;
• 2015 წელი - წლიურ ანგარიშში არაა მითითებული ჯარიმების ოდენობა.