სამ თვეზე მეტია საქართველოს ენერგეტიკულ ბირჟაზე გარიგება არ დადებულა. ბირჟის ვებგვერდზე არსებული ინფორმაციით, ვაჭრობა ბოლოს 12 ნოემბერს შედგა.
ექვსჯერ გადავადების შემდეგ, საქართველოში ელექტროენერგიის ბაზრის გარდამავალი მოდელი 2024 წლის პირველ ივლისს ამოქმედდა.
საქართველოს ენერგეტიკულმა ბირჟამ გამოაქვეყნა 2024 წლის ანგარიში, რომელიც ასახავს გახსნის მომენტიდან დეკემბრის ჩათვლით ელექტროენერგიით ვაჭრობის დინამიკას.
ბირჟაზე პირველი გარიგება 24 ივლისს დაიდო, ხოლო ვაჭრობა სულ 20 მიწოდების დღისთვის შედგა.
პირველ აუქციონში მონაწილეობისათვის ბირჟაზე რეგისტრირებული იყო ოთხი მონაწილე. ამ დროისთვის კი ბირჟას 21 მონაწილე ჰყავს. მათგან: 9 ელექტროენერგიის მწარმოებელია, 7 საბოლოო მომხმარებელი, 3 სისტემის ოპერატორი, ხოლო 2 მიმწოდებელი.
ანგარიშში აღნიშნულია, რომ სავაჭრო პროცესში შეფერხება არ დაფიქსირებულა.
"2024 წლის 1 ივლისიდან ბირჟის გახსნით გადაიდგა მომდევნო ნაბიჯი ელექტროენერგეტიკული სექტორის რეფორმის გზაზე. ელექტოენერგიის ბაზრის გარდამავალმა მოდელმა პრაქტიკაში შემოიტანა ბაზრის ახალი სეგმენტი, სადაც საბაზრო ფასის განსაზღვრა ხდება საქართველოს ენერგეტიკისა და წყალმომარაგების მარეგულირებელი ეროვნული კომისიის მიერ დადგენილი წესებით. ბაზრის გარდამავალი მოდელის ამოქმედება იყო პირველი მნიშვნელოვანი ნაბიჯი ელექტროენერგიის ახალი ბაზრის მოდელისკენ.
სატესტო რეჟიმიდან რეალობაში მოხდა სენბის სამუშაო პროცესის გადატანა. ვაჭრობის ექვსი თვის განმავლობაში არ მომხდარა არცერთი შეფერხება სავაჭრო პროცესში. მონაწილეებს ჰქონდათ შესაძლებლობა, დღით ადრე და დღიური ბაზრის წესების შესაბამისად მიეღოთ ვაჭრობაში მონაწილეობა",- წერია ანგარიშში.
2024 წელს ბირჟაზე ჯამურად ნავაჭრი ელექტროენერგიის რაოდენობა შეადგენს 17,490 მგვტ.სთ. ხოლო, საშუალო შეწონილი ფასი - 134.55 ლარი/მგვტ.სთ-ს (13.455 თეთრი/კვტ.სთ). ყველაზე მეტი
ელექტროენერგიის ვაჭრობა მოხდა ივლისში - 11,624.6 მგვტ.სთ.
"საბალანსო ელექტროენერგიის თვის ფასი ყოველთვის იყო უფრო მაღალი ვიდრე ბირჟაზე ამ თვის განმავლობაში დაფიქსირებული უმაღლესი ფასი. შესაბამისად, ელექტროენერგიის მყიდველებმა, ჯამურად 17,490 მგვტ.სთ ელექტროენერგიის შესყიდვით დაზოგეს დაახლოებით 440,000 ლარი",- წერია ანგარიშში.
ანგარიშში აღნიშნულია ისიც, რომ 2024 წლის ივლის-დეკემბერში ბირჟაზე მოთხოვნა მკვეთრად მეტი იყო მიწოდებაზე. ამ პერიოდში ბირჟაზე დაფიქსირდა ჯამურად 1,545,806.24 მგვტ.სთ. ელექტროენერგიის ყიდვის სურვილი, ხოლო გამყიდველებმა შესთავაზეს 67,723.2 მგვტ.სთ.
"ელექტროენერგიის ბაზრის მოწყობის არსებული მოდელი ითვალისწინებს სს “ელექტროენერგეტიკული სისტემის კომერციული ოპერატორის” მიერ იმპორტირებული და გარანტირებული შესყიდვის ხელშეკრულების შესაბამისად წარმოებული ელექტროენერგიის გაყიდვას როგორც საბალანსო ელექტროენერგიად. შესაბამისად, აღნიშნული ელექტროენერგია, რომელმა 2024 წლის განმავლობაში მთლიანი მოთხოვნის დაახლოებით 16% შეადგინა, არ არის ხელმისაწვდომი სხვა სეგმენტებზე, ორმხრივი ხელშეკრულებით და ბირჟაზე, გასაყიდად. აღნიშნული გარემოების გათვალისწინებით, ბაზარი თვის/წლის ჭრილში არის მუდმივად დეფიციტური - მოთხოვნა ყოველთვის აჭარბებს მიწოდებას. შესაბამისად, ელექტროენერგიის გამყიდველისთვის უფრო მარტივია მყიდველის პოვნა, ხოლო ელექტროენერგიის მყიდველებისთვის არ არის საჭირო რაოდენობა ხელმისაწვდომი. აღნიშნული მდგომარეობა, დამატებით სხვა ფაქტორებთან ერთად, ასახვას პოვებს ბირჟაზე არსებულ მოთხოვნასა და მიწოდებაზე",- წერია ანგარიშში.
დოკუმენტის თანახმად, ბირჟაზე მომხმარებელს არ ხვდება საკმარისი ელექტროენერგია, რადგან ის უკვე გაყიდულია ბირჟის გარეთ. მათ შორის PPA სადგურების ნაწარმოები ელექტროენერგია და იმპორტული ელექტროენერგია იყიდება ორმხრივი ხელშეკრულებებით.
