ბიზნესი - ხარბი, ხოლო მთავრობა - ხალხზე მზრუნველი - ხელისუფლების მხრიდან ეს ნარატივი ახალი არაა და არა მხოლოდ ჯანდაცვის ბიზნესში. ამის მტკიცებულებად კი მოჰყავთ სხვადასხვა პროდუქტის ფასები - იქნება ეს მედიკამენტი, საწვავი თუ სურსათი. მერე იწყება ბიზნესის საჯარო დატუქსვის ცერემონიები - იწყებს პრემიერი, აგრძელებენ მინისტრები და გრძელდება ბიზნესის მხრიდან თავის მართლების მცდელობებით ან საერთოდ არაფრის თქმით. საქმე არ ელევა არც კონკურენციის სააგენტოს, რომელსაც მთავრობა სხვადასხვა სექტორის მოკვლევას ავალებს. ერთი ახალი საქმე ირაკლი ლექვინაძის უწყებას 23 მარტს გამოუჩნდა, როდესაც ჯანდაცვის სამინისტრომ რიგი აფთიაქები ონკოლოგიური წამლებზე ფასების ხელოვნურ ზრდაში - კერძოდ, ფასების გაოთხმაგებაში დაადანაშაულა. 24 მარტს კი, ფარმაცევტული კომპანიების ასოციაციამ საკმაოდ ვრცელი განცხადება გაავრცელა, რომლითაც შეეცადნენ აეხსნათ თუ თავი ემართლებინათ, რატომ გაიზარდა ონკოლოგიური დანიშნულების მედიკამენტების ფასი და ასევე, თავად ჯანდაცვის სამინისტრო დაადანაშაულეს ბაზარზე კონკურენციის შეზღუდვაში. მეტიც, ბიზნესი ეჭვობს, რომ სამინისტრო ცდილობს, ამ გზით რიგ კომპანიებს ბაზარი იძულებით დაატოვებინოს.
კითხვაზე - რა ჰქვია ჯანდაცვის ბიზნესის და ჯანდაცვის სამინისტროს ურთიერთობის ამ ფორმატს და რა სარგებელს მიიღებს მოქალაქე გრძელვადიან პერსპექტივაში - „საქართველოს ბიზნეს ასოციაციის“ ჯანდაცვის კომიტეტის თავმჯდომარე ნინა კობახიძემ BMGTV-ის გადაცემა „წერტილში“ განაცხადა, რომ მას კომუნიკაციის ეს ფორმა არ მოსწონს.
- რა ჰქვია ჯანდაცვის ბიზნესის და ჯანდაცვის სამინისტროს ურთიერთობის ამ ფორმატს?
- ორივე მხარეს დგას თვალშისაცემი პრობლემები, რომელიც არსებობს როგორც ბიზნესისთვის, ისე სახელმწიფოსთვის, მაგრამ ვისი სახელითაც მინდა, დღეს ვისაუბრო, არის მომხმარებელი, მოქალაქე, რომელიც ძალიან ხშირად იკარგება კომუნიკაციის ამ ფორმატში და ვერ ხვდება, რომელ მხარეს არის უფრო მეტი სიმართლე. ჩემი გამოცდილებიდან გამომდინარე, ასეთი კომუნიკაციის მომხრე არ ვარ და არ მომწონს არცერთ მხარეს შორის - არც ბიზნესსა და ბიზნესს შორის და არც სახელმწიფოსა და ბიზნესს შორის. მგონია, რომ საკითხი უნდა მოგვარდეს ერთად დასხდომით. ალბათ, ამ ეტაპამდე აუცილებლად მივალთ, რადგან ჯანდაცვა უმსხვილესი სისტემაა, რომელიც მოიცავს როგორც ფარმაცევტულ ბიზნესს, ასევე ჰოსპიტალურ სექტორს და მიუხედავად იმისა, რომ სადაზღვევო სექტორი უშუალოდ არ ვართ ჩართული, მაინც გარკვეულ კომპონენტში ვმონაწილეობთ; მეორე მხარეს კი, დგას ქვეყნისთვის ყველაზე მნიშვნელოვანი გამოწვევა - მომხმარებლისთვის ხარისხიანი ჯანდაცვის მიწოდება, რომელშიც შედის როგორც მედიკამენტი, ისე სტაციონარული სერვისები და ა.შ. ამდენად, წერილების წერა-კითხვას და მოქალაქეების გაღიზიანებას, სჯობს, მხარეებს შორის პირდაპირი კომუნიკაცია. მოქალაქეები ელოდებიან მედიკამენტების ფასების შემცირებას. არაერთხელ გააჟღერა პრემიერმა, რომ ფასებმა უნდა დაიწიოს და ყველაფერი უნდა გაკეთდეს სწორად, თუ არის ამის საშუალება, რადგან თურქეთის ბაზრის გახსნა პრემიერს ბიზნესმა შესთავაზა.
- ისე არ მახსენდება, პრემიერს ერთხელ მაინც ეთქვას, რომ თურქეთის ბაზრის გახსნა ბიზნესის შეთავაზება იყო... მსგავსი რამ არასდროს წამოცდენია...
- სამწუხაროდ, ჩვენ არც თავის ქება გვიყვარს და და არც - ლანძღვა..
- გასაგებია, მაგრამ ისე გამოდის, რომ ბიზნესი მართლა ხარბია და მთავრობაა მხოლოდ ხალხზე მზრუნველი...
- იყოს, ჩვენ არ გვაქვს პრობლემა. ჩვენ ვართ შემსრულებლები და მგონია, კარგად ჩანს, როგორ ვაკეთებთ საქმეს. საქართველოში სამედიცინო სექტორის 90% არის კერძო.
- როცა ამბობთ, „იყოსო“, ეგუებით ურთიერთობის ამ ფორმას სახელმწიფოსა და ჯანდაცვის ბიზნესს შორის? თან იმის გათვალისწინებით, რომ მითუმეტეს ჯანდაცვაში ძალიან მნიშვნელოვანია ნდობა სექტორსა და პაციენტებს, მოქალაქეებს შორის...
- არასასურველია, რა თქმა უნდა... ამასთან, ის, რომ ძვირია მედიკამენტების ფასები ხომ ყველამ ვიცით. ამდენად, რატომაა ძვირი, ეს უნდა გავარკვიოთ, პირველ რიგში. კომუნიკაციის ფორმა რაც არის, კიდევ ერთხელ ვიმეორებ, არ მომწონს.
- თქვენი აზრით, კომუნიკაციის ასეთი ფორმის მიზანი რა არის?
- ორი საკითხი დგას - ერთი ის, რომ მედიკამენტები ძვირია და მეორე საკითხია ის, რომ ფასები უნდა დავწიოთ. ამდენად, პოლიტიკურად მოგებიან სიტუაციაში ვარდება ხელისუფლება, რომელიც ამბობს, რომ უნდა დავწიოთ სხვადასხვა მექანიზმით და აი, რომელი მექანიზმით მოახერხებს დაწევას, ეს არის მნიშვნელოვანი. თუ უხეშია ეს კომუნიკაცია უწყების მხრიდან, ჩვენ ვუხსნით, რომ ეს ასე არ არის და არ გამოვა. ფარმაცევტულ კომპანიებსაც სულ აქვთ არგუმენტები...
- აზრი აქვს მათი მხრიდან რამის ახსნას და თავის მართლებას?
- მე მგონია, რომ მოლაპარაკების მაგიდასთან უნდა დასხდნენ.
- რატომ ვერ სხდებიან?
- არ ვიცი.
- თქვენც ხომ იყავით ხელსიფლებაში და შიგნიდან გინახავთ პროცესები?
- სახელმწიფო უფრო მოგებიან პოზიციაშია, რადგან ძალიან რთულია ფასების ხელოვნურად დაწევა, სანამ ელექტრონული რეცეპტების მექანიზმი არ იმუშავებს, სანამ სამედიცინო ისტორიები არ გაიხსნება, სანამ დაზღვევის კომპონენტი არ ჩაერთვება და ა.შ. ამ ჭარბი მედიკამენტების დანიშვნისგან ვერ გავათავისუფლებთ მოქალაქეებს, ამიტომ სანამ ეს სისტემა არ ამოყირავდება, პოლიტიკური რეჟიმი ხელისუფლებისთვის მოგებიანია, მაგრამ მომხმარებლისთვის არასასურველია ამის მოსმენა, ამიტომ სჯობს, დასხდნენ, გაიაზრონ რა სჯობს და როგორ.
- მე არ მახსენდება და ყოფილა შემთხვევა, რომ ჯანდაცვის სექტორისთვის ჯანდაცვის მინისტრს აეხსნას, რას აკეთებს და რატომ აკეთებს?
- ჯანდაცვის მინისტრზე მე ვერ გიპასუხებთ, რატომ არ ხსნის, მაგრამ ჩვენ <BAG-ის ჯანდაცვის კომიტეტი> რამდენიმე კომისიაში ვმონაწილეობთ. მაგალითად, კონკურენციის სააგენტოში იყო შექმნილი კომისია, სადაც ჰოლდინგების დაშლაზეც იყო საუბარი და ა.შ.
- ეს ყველაფერი გასაგებია, მაგრამ თავად ჯანდაცვის პოლიტიკის განმსაზღვრელი უწყება და მის პირველი პირი არ უნდა გესაუბრებოდეთ?
- მგონია, რომ მაინც ისე უყურებენ, რომ ჩვენ მაინც ბიზნესის ინტერესებს ვიცავთ; ასეთი დამოკიდებულებაა, რომ მე ვარ ბიზნეს-ორიენტრიებული. რა თქმა უნდა, ასეა, მაგრამ იქიდან გამომდინარე, რომ მყავდეს კმაყოფილი მომხმარებელი, რათა მყავდეს უფრო მეტი მომხმარებელი. შესაბამისად, ჩემი ბიზნესი ვერ და არ იარსებებს, თუ კმაყოფილი მომხმარებელი არ მეყოლება. ამდენად, როდესაც საუბრობენ, რომ ჯანდაცვა ბიზნესი არ არის, არაა ასე - ყველაფერი ბიზნესია, თუმცა ჯანდაცვის ბიზნესს აქვს კეთილსინდისიერი და მორალური პრინციპები... საყოველთაო ჯანდაცვის პროგრამაში ჩართული კლინიკებისთვის ჯანდაცვის უწყებას შეუძლია, ძალიან მკაფიო წესები გაწეროს. პირდაპირ დამიწესოს მოგების მარჟა - ეს ცნობილი მოდელია.
- ჯანდაცვის სექტორში დღეს ვიცით რას ვაკეთებთ?
- პირდაპირ გეტყვით, მოქმედებები ფრაგმენტულია.
- და ბოლოს, კიდევ ერთხელ რომ შევაფასოთ ჯანდაცვის სამინისტროსა და ჯანდაცვის ბიზნესს შორის ურთიერთობის ფორმატი. როგორც ცნობილია, ფარმაბიზნესმა თავად ჯანდაცვის სამინისტრო დაადანაშაულა ბაზარზე კონკურენციის შეზღუდვაში. მეტიც, ბიზნესი ეჭვობს, რომ სამინისტრო ცდილობს, ამ გზით რიგ კომპანიებს ბაზარი იძულებით დაატოვებინოს...
- ეჭვებზე არ მინდა ვისაუბროთ, მაგრამ ასეთი კომუნიკაცია არ მომწონს და ეს გასასწორებელია. ჩვენი ფორმატის ფარგლებში მზად ვართ, გავიაროთ ყველაფერი ერთად და ვიყოთ გამჭვირვალე როგორც სახელმწიფოსთვის მიწოდებული ინფორმაციის ნაწილში, ასევე ფარმაცევტული კომპანიებიც მზად უნდა იყვნენ, რომ ყველაფერი ღიად მიაწოდონ მარეგულირებელს. ამასთან, ძალიან დიდი ბოდიშის მოხდით, უამრავი ჩემი მეგობარია დღეს მთავრობაში და ასევე ძალიან ბევრი მეგობარი მყავს ბიზნესში და სიმართლის თქმა და პირდაპირ საუბარი არ მიჭირს. მსოფლიოს არცერთ ქვეყანაში არ არსებობს ხელისუფლება, რომელიც ბიზნესზე ეფექტიანია და ეს მინდა ყველამ გაიაზროს და ბიზნესი გამოიყენონ მეტად სათავისოდ, რომ უფრო ეფექტიანები იყვნენ თავიანთი პოლიტიკის განხორციელებაში. დღეს შეიძლება ამ ბიზნესის კარგად გამოყენება და ამისთვის ჩვენ ვაცხადებთ მზაობას და შესაბამისად, რაც უფრო კარგი უნარები გაქვს ბიზნესის საშენოდ გამოყენების, მით უფრო კარგი პოლიტიკოსი ხარ ჩემს თვალში.
- ანუ დღეს ხელისუფლებაში არც ისე კარგი პოლიტიკოსები გვყავს?
- რატომ? ეკონომიკის სამინისტროს ფანტასტიკური ურთიერთობა აქვს სხვადასხვა სექტორთან.
- ჯანდაცვის პოლიტიკის განმსაზღვრელებს ვგულისხმობ. მათ რატომ არ გამოსდით? წინა მინისტრის დროსაც მახსოვს სექტორთან დაძაბული ურთიერთობები..
- სხვადასხვა ხედვის ადამიანები მოდიან ჯანდაცვის პოლიტიკის მართვაში მაგალითად, ეკატერინე ტიკარაძის დროს მიდგომა იყო, რომ სახელმწიფოს ემართა უფრო მეტი კლინიკა...
- ზურაბ აზარაშვილს რა ხედვა აქვს?
- მისი მიდგომაა უფრო სწრაფ რეჟიმში რაღაც ეფექტის მიღწევა და შედეგზე გასვლა. მათ შორის მაგალითად, რაღაც x წამალი ღირდეს უფრო იაფი... ონკოლოგიური პაციენტების მედიკამენტების საკითხს რაც შეეხება, გამოსავლად მიმაჩნია ტენდერის გზით წასვლა. ჩვენი შესყიდვების სამსახურს კონსოლიდირებული ტენდერების ჩატარების ფანტასტიკური გამოცდილება აქვს.
- ეს თავად ვერ მოიფიქრა ჯანდაცვის სამინისტრომ?
- მე მესმის, რომ ამას აპირებენ...
- რას ურჩევდით უშუალოდ ჯანდაცვის მინისტრს ამ ვითარებაში?
- ხშირი კომუნიკაცია გვაქვს ბატონ ზურაბ აზარაშვილთან და ისედაც ვაძლევ რჩევებს.
- ეტყობა, რომ ესმის?
- ვერ გეტყვით. ალბათ რაღაცეებს ითვალისწინებს. მე უფრო ღია ურთიერთობების მომხრე ვარ ჯანდაცვის სექტორთან, რაც გვაქვს კიდეც მინისტრის მოადგილეებთან, მაგრამ კიდე უფრო მეტი კომუნიკაცია და შედეგად, სხვადასხვა საკითხზე დასმული წერტილები ყოველთვის უფრო ეფექტურია შემდეგი ნაბიჯების გადასადგემლად. ვისურვებდი, რომ მედიკამენტების ომი დასრულდეს მედიკამენტების გაიაფებით და თან ხალხმა გაიგოს, რის საფუძველზე მოხდა ეს ყველფერი და როგორ. კარგი იქნება, თუ ეს თემა დაიხურება.
- რას უნდა დაესვას წერტილი ამ ქვეყანაში?
- ერთმანეთზე გადაბრალებას და აგრესიას უნდა დავუსვათ წერტილი. უნდა ავიღოთ პასუხისმგებლობა და გადასაწყვეტი საკითხები გადავწყვიტოთ სწრაფად და ეფექტიანად.
- მთავრობის მიერ ბიზნესის დატუქსვას არ უნდა დაესვას წერტილი?
- თუ რაღაც მომენტში ბიზნესი დასატუქსია, ეს ჩვენ მიგვიღია, მაგრამ უსამართლოდ ჩემთვის პატარა ბავშვის დატუქსვაც კი მიუღებელია და მით უმეტეს - ბიზნესის.
- არ ფიქრობთ, რომ მსგავსი დატუქსვების გახშირება საინვესტიციო გარემოზე ნეგატიურად აისახება?
- ჩვენს საინვესტიციო გარემოზე იმდენი რაღაც ისახება, განსაკუთრებით მეზობელ ქვეყნებში მიმდინარე პროცესები, რომ არ მგონია, ფარმაცევტულ კომპანიებსა და პრემიერს შორის მიწერ-მოწერამ ამ კუთხით სერიზული გავლენა იქონიოს.
- თუმცა ეს არაა ერთი მიწერ-მოწერა...
- ვნახოთ, როგორ განვითარდება პროცესები. ვისურვებ და ჩავერთვებით იმაში, რომ ეს პრობლემები ეფექტიანად მოვაგვაროთ.
