საკანონმდებლო ცვლილების შედეგად "მცირე მეწარმე" რომელიც სამშენებლო სფეროში საქმიანობს, 1%-ის ნაცვლად 20%-ით დაიბეგრება - გელა ბარშოვის ბლოგი

სტატიის ავტორი: გელა ბარშოვი

საგადასახადო კანონმდებლობაში ახალი ცვლილების შედეგად (რომელიც 2025 წლის 1 თებერვლიდან ამოქმედდება), მცირე მეწარმეები, რომლებიც საქმიანობენ სამშენებლო სფეროში, მშენებლობასთან დაკავშირებულ მომსახურებას უწევენ კომპანიას (მაგალითად, სამშენებლო ან/და დეველოპერულ კომაპნიას), ორგანიზაციას ან ინდივიდუალ მეწარმეს, ასეთ შემოსავალზე გადაიხდიან 20%-იან გადასახადს ნაცვლად 1%-სა. ამ სტატიაში მოცემულია დეტალური ინფორმაცია ახალ საკანონმდებლო ცვლილებასთან დაკავშირებით.

შენიშვნა: აღნიშნულ სტატიაში წარმოდგენილია ავტორის პირადი მოსაზრებები და ის არ წარმოადგენს კონსულტაციას. ავტორი, პირადად, არაპოზიტიურად აფასებს განსახორციელებელ ცვლილებებს, რადგან გადასახადისგან თავის არიდების აღკვეთისა და სადავო „ქეისების“ შემცირების გარდა, ასეთი ცვლილებების შედეგად, საგადასახადო შეღავათით სარგებლობას ვე(ღა)რ შეძლებენ სამშენებლო სფეროში მოღვაწე ის კეთილსინდისიერი გადასახადის გადამხდელები, რომლებიც „მცირე მეწარმისთვის“ დადგენილ ყველა წინაპირობას აკმაყოფილებდნენ და გადასახადებისგან თავის არიდების მიზნით არ იყენებდნენ ამ შეღავათს. აღნიშნულმა ცვლილებამ, ასევე, შესაძლოა, (მცირედით მაინც) გამოიწვიოს საქართველოში უძრავ ქონებაზე ფასის ზრდა.

მცირე მეწარმის (1%-იანი გადასახადი) დაბეგვრის შესახებ საგადასახადო კანონმდებლობა

საქართველოს საგადასახადო კანონმდებლობა საშეღავათო, 1%-იან საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთს სთავაზობს მცირე ბიზნესის სტატუსის მქონე იმ მეწარმე ფიზიკურ პირებს, რომლებიც ფლობენ შესაბამის სერტიფიკატს და მცირე ბიზნესისთვის ნებადართულ საქმიანობას ახორციელებენ.

მცირე მეწარმის დაბეგვრის საკითხებს არეგულირებენ შემდეგი საკანონმდებლო ნორმები:

• საქართველოს საგადასახადო კოდექსი (მუხლები:88-95);
• საქართველოს ფინანსთა მინისტრის ინსტრუქცია #999 „საშემოსავლო გადასახადის სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების გამოყენების შესახებ“;
• საქართველოს მთავრობის დადგენილება #415 „სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების შესახებ“;

ასევე, მნიშვნელოვანია ყურადღება გავამახვილოთ იმ ფაქტზე, რომ შემოსავლების სამსახურის ვებგვერდზე გამოქვეყნებულია კითხვარი, რომელიც განსაზღვრავს, მცირე მეწარმის საქმიანობა, მისი შინაარსიდან გამომდინარე, წარმოადგენს დაქირავებით მუშაობას (20%-იანი გადასახადი) თუ მომსახურების გაწევას (1%-იანი გადასახადი). სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, საგადასახადო ორგანოს უფლება აქვს, ოპერაციის შინაარსიდან გამომდინარე, მცირე მეწარმის საქმიანობა დაქირავებით მუშაობად ჩათვალოს, იმის მიუხედავად, რომ მას თავის კლიენტთან მცირე მეწარმის მომსახურების ხელშეკრულება აქვს გაფორმებული. ასეთი რეკვალიფიკაციისთვის საგადასახადო ორგანო ეყრდნობა საგადასახადო კოდექსის 73-ე მუხლს და ხელმძღვანელობს მათ შორის ხსენებული გამოქვეყნებული კითხვარით.

საყურადღებოა, რომ სწორედ მცირე მეწარმის შემოსავლის ხელფასად რეკვალიფიკაციის საკითხის გამო არაერთი საგადასახადო დავა წარმოშობილა საგადასახადო ორგანოსა და სამშენებლო კომპანიებს შორის.

მცირე მეწარმის დაბეგვრის შესახებ მეტი ინფორმაცია შეგიძლიათ იხილოთ აქ, ავტორის სხვა სტატიაში.

საქართველოს მთავრობის #415 დადგენილება სპეციალური დაბეგვრის რეჟიმების შესახებ

საქართველოს მთავრობის 415-ე დადგენილებაში მოცემულია ორი ჩამონათვალი, სადაც განსაზღვრულია იმ საქმიანობების სია, რომელთა განხორციელებით მიღებული შემოსავალი არ იბეგრება 1%-იანი საგადასახადო განაკვეთით:

1. მცირე მეწარმისთვის აკრძალული საქმიანობის სახეები;
2. შემოსავლის ისეთი სახეები, რომლებიც არაა აკრძალული, თუმცა არ იბეგრება 1%-ით და არც 500 000 ლარიანი ზღვრის გაანგარიშებაში ჩაირთვება (ანუ, 1%-ით დასაბეგრი შემოსავლის პარალელურად იბეგრება ჩვეულებრივი (არა 1%-იანი) განაკვეთით.

პირველ ჩამონათვალში მოცემულია ე.წ. აკრძალული საქმიანობები, რომელთა განხორციელების შემთხვევაში, მცირე მეწარმე არა მხოლოდ ასეთ საქმიანობაზე, არამედ, ნებისმიერი სხვა საქმიანობიდან მიღებულ შემოსავალზე კარგავს 1%-იანი განაკვეთით დაბეგვრის უფლებას. ასეთი აკრძალული საქმიანობების ჩამონათვალში შედის, მაგალითად, სამედიცინო, არქიტექტურული, საკონსულტაციო მომსახურება (და არა მხოლოდ).

მაგალითად, დავუშვათ, რომ მცირე მეწარმემ მიიღო 10000 ლარის შემოსავალი, საიდანაც 1500 ლარი გამომუშავებული იქნა საკონსულტაციო მომსახურებიდან (აკრძალული საქმიანობა), ხოლო 8500 ლარი-სათარჯიმნო მომსახურებიდან (ნებადართული საქმიანობა). რადგან მცირე მეწარმემ განახორციელა აკრძალული საქმიანობა, მას გაუუქმდება მცირე მეწარმის სტატუსი და მთელი მისი შემოსავალი (10000 ლარი) დაიბეგრება 20%-ით.

აღნიშნული 415-ე დადგენილების მეორე ჩამონათვალში მოცემულია შემოსავლის ისეთი სახეები, რომლებიც არ იბეგრებიან 1%-ით, თუმცა, ასეთი შემოსავლის მიღების პარალელურად შეუძლიათ ნებადართული საქმიანობებიდან მიღებული შემოსავლის 1%-ით დაბეგვრა. მეორე ჩამონათვალში ხვდება ქონების იჯარით/ქირით გაცემა, როიალტი და სხვა.

მაგალითად, თუ მცირე მეწარმეს ჯამში ჰქონდა 15 000 ლარის შემოსავალი, საიდანაც ქონების ქირით გაცემით მიიღო 5 000 ლარი, ხოლო სათარჯიმნო მომსახურებით - 10 000 ლარი, აღნიშნული მცირე მეწარმე 10 000 ლარს დაბეგრავს 1%-ით, ხოლო 5 000 ლარს - შესაბამისი განაკვეთით (5% ან 20%). მას მცირე მეწარმის სტატუსი არ გაუუქმდება.

საგადასახადო ცვლილება, რომელიც სამშენებლო სფეროში მომსახურების გამწევ მცირე მეწარმეებს 1%-იან საგადასახადო შეღავათს უკარგავს

საქართველოს მთავრობის #415 დადგენილების მეორე ჩამონათვალს დაემატება შემდეგი ჩანაწერი (ცვლილება ძალაში შევა 2025 წლის 1 თებერვლიდან):

„12. „საქართველოს ეროვნული კლასიფიკატორის სეკ 006-2016-ის“ 41.2 ჯგუფით გათვალისწინებული საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი შენობების მშენებლობის მომსახურების, 42-ე განყოფილებით გათვალისწინებული სამოქალაქო მშენებლობის მომსახურების ან/და 43-ე განყოფილებით გათვალისწინებული სპეციალიზებული სამშენებლო მომსახურების გაწევით მიღებული შემოსავალი, თუ აღნიშნული მომსახურების მიმღებს წარმოადგენს საქართველოს საგადასახადო კოდექსით გათვალისწინებული საწარმო, ორგანიზაცია ან მეწარმე ფიზიკური პირი“.

ეს ნიშნავს იმას, რომ მცირე მეწარმე, რომელიც ახორციელებს სამშენებლო საქმიანობას, მისი მცირე მეწარმის სტატუსის მიუხედავად, 1%-ს ნაცვლად დაიბეგრება 20%-ით, თუ ასეთი საქმიანობით შემოსავალს იღებს კომპანიისგან, ორგანიზაციისგან ან ინდ. მეწარმისგან.

რა სახის სამშენებლო საქმიანობებიდან მიღებულ შემოსავალზე გავრცელდება 20%-იანი განაკვეთი მცირე მეწარმეებისთვის?

ზემოთ ხსენებული კლასიფიკატორის 41.2 ჯგუფი ითვალისწინებს ისეთ საქმიანობებს, როგორიცაა საცხოვრებელი და არასაცხოვრებელი შენობების მშენებლობის მომსახურების სრული სპექტრი - საკუთარი ხარჯებით, გასამრჯელოს სახით ან ხელშეკრულების საფუძველზე.

კლასიფიკატორის 41.2, 42, და 43-ე ჯგუფებით მოცულია თითქმის ყველა ტიპის სამშენებლო საქმიანობა:

• ყველა ტიპის საცხოვრებელი სახლების მშენებლობა;

• ყველა ტიპის არასაცხოვრებელი შენობების მშენებლობა;

• ასაწყობი კონსტრუქციების მონტაჟი და დაყენება სამშენებლო მოედნებზე;

• არსებული საცხოვრებელი შენობების რეკონსტრუქცია ან რესტავრაცია;

• გზების და ავტობანების მშენებლობა;

• ასაფრენ-დასაფრენი ბილიკების მშენებლობა, მიწისზედა და მიწისქვეშა რკინიგზის მშენებლობა, რაც გულისხმობს რკინიგზის და მეტროს მშენებლობას;

• ხიდების და გვირაბების მშენებლობა;

• საკანალიზაციო სისტემების, წყალგამწმენდი ნაგებობების და სატუმბი სადგურების მშენებლობა;

• ჭაბურღილების ბურღვა;

• გამანაწილებელი ობიექტების მშენებლობა ელექტროენერგიით ან ტელეკომუნიკაციებით უზრუნველსაყოფად;

• არსებული ნაგებობების აღება და სამშენებლო მოედნის მომზადება;

• შენობების დაშლა და აღება (ნგრევა);

• მოსამზადებელი სამუშაოები სამშენებლო მოედნებზე;
• ელექტროტექნიკური და სამონტაჟო სამუშაოები (ელექტროგაყვანილობის და ფიტინგების დაყენება, ტელესაკომუნიკაციო გაყვანილობების დაყენება, კომპიუტერული სისტემების და სატელევიზიო კაბელების გაყვანილობის, თანამგზავრული თეფშების, განათების სისტემების, ხანძარსაწინააღმდეგო სიგნალიზაციის, დამცავი სიგნალიზაციის, ქუჩების განათების და ელექტრული სასიგნალო მოწყობილობების, ასაფრენ-დასაფრენი ბილიკების განათების, მზის ენერგიის ელექტრული კოლექტორების დაყენება, ასევე ელექტრული მოწყობილობების და საყოფაცხოვრებო ხელსაწყოების ჩართვა);
• წყალგაყვანილობის, გათბობის და ჰაერის კონდიცირების სისტემების მონტაჟი (შენობებსა და სამშენებლო ნაგებობებში გათბობის სისტემების, ღუმელების, მზის ენერგიის არაელექტრიკული კოლექტორების, წყალგაყვანილობის და სანტექნიკური მოწყობილობების, სავენტილაციო და ჰაერის კონდიცირების მოწყობილობების და ჰაერსატარების, აირგამტარი არმატურის, ორთქლსადენების, ხანძარსაქრობი ავტომატური სისტემების, გაზონების სარწყავი ავტომატური სისტემების მონტაჟი, ჰაერსატარების სამონტაჟო სამუშაოები);
• სხვა სამშენებლო-სამონტაჟო სამუშაოები (შენობებსა და სხვა სამშენებლო ობიექტებში ლიფტების, ესკალატორების, ავტომატური და მბრუნავი კარების, მეხამრიდების, მტვერსასრუტი სისტემების, თერმო, ბგერათ და ვიბროიზოლაციის მონტაჟი);
• მოსაპირკეთებელი სამშენებლო სამუშაოები (საბათქაშე სამუშაოები, სადურგლო და სახუროო სამუშაოები, იატაკის დაგება და კედლის მოსაპირკეთებელი სამუშაოები, სამღებრო და მინის სამუშაოები);
• სხვა სპეციალიზებული სამშენებლო სამუშაოები (მაგ. გადახურვის სამუშაოები).

სხვა სიტყვებით რომ ვთქვათ, მცირე მეწარმეები, რომლებიც სამშენებლო სფეროში საქმიანობენ და მშენებლობასთან დაკავშირებულ, ფაქტობრივად, ნებისმიერი სახის მომსახურებას უწევენ კომპანიას, ორგანიზაციას ან სხვა ინდ. მეწარმეს, ამ კანონის ამოქმედების შემდეგ, ასეთი მომსახურებიდან მიღებულ შემოსავალს დაბეგრავენ 20%-ით (გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება შემოსავალს მინუს ხარჯები), ხოლო თუ აღნიშნული მცირე მეწარმე მშენებლობასთან დაკავშირებულ მომსახურებას ფიზიკურ პირს გაუწევს, ამ მომსახურებისთვის მიღებულ ანაზღაურებას კვლავაც 1%-ით დაბეგრავს.

მაგალითად, დავუშვათ, რომ მცირე მეწარმის საქმიანობას წარმოადგენს ნაგებობების ფასადის ღებვა. მცირე მეწარმემ, 2025 წლის ივლისში, ნაგებობების ფასადის ღებვიდან ჯამში მიიღო 10 000 ლარის შემოსავალი. აქედან, 8000 ლარი მისთვის გადახდილია სამშენებლო კომპანია შპს X-ის მიერ, ხოლო 2000 ლარი მცირე მეწარმეს საკუთარი სახლის ფასადის შეღებვისთვის ფიზიკურმა პირმა Y-მა გადაუხადა.

ასეთ შემთხვევაში, მცირე მეწარმე 2025 წლის ივლისის თვეში 2000 ლარს 1%-ით დაბეგრავს, ხოლო 8000 ლარის დეკლარირება მოხდება მომავალი წლის 31 მარტის ჩათვლით, რაზეც გადაიხდის 20%-იან გადასახადს (20%-იანი გადასახადით დასაბეგრი ბაზა იქნება: შემოსავალს მინუს აღნიშნული შემოსავლის მიღებასთან დაკავშირებული და დოკუმენტურად დადასტურებული ხარჯები).

მცირე მეწარმის საშემოსავლო გადასახადის დეკლარაციაშიც ცვლილებებია

აქვე გაითვალისწინეთ, რომ მცირე მეწარმის მიერ წარსადგენი საშემოსავლო გადასახადის ყოველთვიური დეკლარაციის ფორმაც შეიცვალა. ამ ცვლილების შესახებ შეგიძლიათ მეტი წაიკითხოთ ფინანსთა მინისტრის #999 ინსტრუქციაში.

სამშენებლო სფეროში მოღვაწე მცირე მეწარმეების დაბეგვრის წესები იცვლება (20% ნაცვლად 1%-სა)-შეჯამება

საქართველოს მთავრობის #415 დადგენილებაში შედის ცვლილებები, რის შედეგადაც, 1%-ის ნაცვლად, 20%-იანი საშემოსავლო გადასახადის განაკვეთით დაიბეგრებიან მცირე მეწარმეები, რომლებიც მშენებლობასთან დაკავშირებულ მომსახურებას უწევენ და ასეთი მომსახურების გაწევით იღებენ შემოსავალს კომპანიისგან (მაგალითად, სამშენებლო ან/და დეველოპერული კომპანია), ორგანიზაციისგან ან ინდ. მეწარმისგან.

ამასთან, სამშენებლო სფეროში საქმიანობის განმახორციელებელი მცირე მეწარმეები ისევ შეძლებენ 1%-იანი საგადასახადო განაკვეთით სარგებლობას მშენებლობასთან დაკავშირებული მომსახურებით მიღებულ შემოსავალზე, თუ ასეთი შემოსავალი მიღებულია ფიზიკური პირისგან (მაგალითად, თუ ისინი ფიზიკურ პირს სახლს აუშენებენ, გაურემონტებენ, შეუღებავენ, მოუპირკეთებენ და ა.შ. და ამ მომსახურებისთვის მიიღებენ შემოსავალს).

ავტორის შესახებ: გელა ბარშოვი, საგადასახადო კონსულტანტი, სპეციალიზებული როგორც ქართულ, ასევე საერთაშორისო დაბეგვრის საკითხებში („ტრანსფერ ფრაისინგი“, ორმაგი დაბეგვრის ხელშეკრულებები), საკონსულტაციო და საბუღალტრო კომპანია TPsolution („თიფი სოლუშენი“)-ს დამფუძნებელი.